Monografija ”Božidar Vuković – između istorije i imaginacije” autora Miroslava A. Lazića, predstavlja veliki doprinos savremenoj naučnoj analizi kraja Srednjeg vijeka i početka Novog doba, na ovim prostorima.
Zbir raznih uticaja i stremljenja ovog razmeđa dvije epohe, prikazuje se u neponovljivoj ličnosti Božidara Vukovića, vještog trgovca, političkog vizionara, pregaoca na polju kulture, ubijeđenog hrišćanina, svojevrsnog diplomate, rođenog Podgoričanina, Venecijanca, ktitora zetskih manastira i crkava.
Jedan od najpoznatijih Podgoričana u istoriji
Knjiga je izašla u izdanju Narodne biblioteke Srbije, prije dvije godine, a ovih dana je promovisana u organizaciji Mitropolije Crnogorsko-primorske, u Hramu Hristovog Vaskrsenja, kao stručni osvrt na lik i djelo jednog od najpoznatijih među ljudima koji su ikada rođeni u gradu na Ribnici.
Iz naše vremenske perspektive Vuković je živio na početku jednog viševjekovnog razdoblja otomanske okupacije ovih prostora, pa se možemo čuditi njegovom poletu da sačuva i promoviše srpsko-slovensko pismo i crkveno bogosluženje; da predano radi na očuvanju crkvenih zajednica i manastira, ali i da diplomatski nastoji da podstakne i okupi zapadne hrišćanske vladare u akciju oslobođenja, tek porobljenih balkanskih prostora.
Ali treba biti hermeneutički dosljedan pa razumjeti njegovo vrijeme, iz kog turska osvajanja srpskih zemalja još uvjek djeluju kao nemili incident, kao jedan nedavni događaj, star tek nekoliko decenija, koji je moguće potisnuti odlučnom akcijom vojnih sila sa Zapada.
Rodoljub i crkveni ktitor
Nekih 300 godina prije nego što će se, na talasu pozne reformacije i ranog prosvetiteljstva, pokrenuti nacionalni evropski pokreti, Vukovića vidimo kao renesansnog rodoljuba vezanog za rodnu Zetu i Podgoricu, ali i kao čovjeka koji se nesumnjivo identifikuje sa širom srpskom etničkom zajednicom, srpskim jezičkim prostorom, i kao crkvenog ktitora, koji brine o bogomoljama u predvečerje obnove Pećke Patrijaršije pod patrijarsima Sokolovićima, rođenim Pivljanima.
Dakle, lojalni građanin Venecije, trgovac koji djeluje na širem evropskom prostoru od Britanije do Carigrada, štampar bogoslužbenih knjiga, strateg mogućih vojnih operacija. Kao takav, više liči na novovjekovnog (”polivalentnog” kako bi se obično reklo) sveznalca nalik Da Vinčiju, Spinozi, Bejkonu ili B. Frenklinu, nego na sve velike ljude kulturnog i duhovnog života prije njega. U tom smislu Božidar Vuković je moderan, ili možda po koji značajan korak ispred svog vremena.
