Jedno od najdugotrajnijih žarišta nasilja u svetu trenutno je Nigerija, gde poslednjih godina dolazi do masovnih napada na hrišćanske zajednice.
Bil Mar, američki komičar i politički komentator, nedavno je skrenuo pažnju na progon hrišćana u Nigeriji, nazvavši nasilje „većim pokušajem genocida od onoga što se događa u Gazi“.
„Ubili su više od 100.000 ljudi od 2009. Spalili su 18.000 crkava. Ovo je mnogo veći pokušaj genocida od onoga što se događa u Gazi. Bukvalno pokušavaju da unište hrišćansko stanovništvo cele zemlje“, rekao je tokom HBO-ove emisije „Real Time with Bill Maher“.
Uskoro je i „Vašington post“ objavio tekst Roberta Rojala, autora bliskog katoličkim krugovima, koji je zaključio da svet konačno primećuje progon hrišćana u Nigeriji.
Šta je istina?
Mar je citirao podatke koji kruže među hrišćanskim organizacijama. Brojke o 100.000 ubijenih i 18.000 spaljenih crkava nisu nezavisno potvrđene od strane UN-a ili međunarodnih posmatrača.
UN je saopštio da je od 2000. ubijeno barem 62.000 nigerijskih hrišćana. Prema istraživanju organizacije Intersociety, od početka delovanja Boko Harama broj mrtvih hrišćana dostigao je oko 125.000, ali se ove brojke smatraju preuveličanim.
Organizacije poput Genocide Watch tvrde da se nad hrišćanima u Nigeriji događa „genocid“ i „masakr“. Ujedinjene nacije izbegavaju kvalifikaciju genocida (prema definiciji UN-a, genocid podrazumeva namerni pokušaj uništenja cele etničke, verske ili nacionalne grupe).
Šta se događa u Nigeriji?
Nigerija, najmnogoljudnija afrička zemlja sa 232,2 miliona stanovnika, zvanično je sekularna država bez državne religije. Severni deo Nigerije pretežno naseljavaju muslimanske zajednice. Južni deo zemlje čine uglavnom hrišćanske zajednice. Prema podacima CIA World Factbook-a iz 2018. godine, procenjuje se da ima 53,5% muslimana i 45,9% hrišćana.
Epicentar sukoba je u centralnom pojasu (Middle Belt), s obzirom na to da je dom stotinama manjinskih etničkih grupa. Tu živi više od 40 miliona ljudi.
Uvođenje šerijata na prelazu veka
Nigerija je 1914. godine nastala spajanjem severnog muslimanskog i južnog hrišćanskog područja pod britanskom kolonijalnom vlašću. Oko 1950-ih godina beleže se prvi veliki sukobi između hrišćana i muslimana. Zemlja je stekla nezavisnost od Velike Britanije 1960. godine, a već 1966. došlo je do prvog vojnog udara. Tada su Nigerijom godinama vladale vojne hunte.
Nakon što se zemlja 1999. vratila demokratskoj vlasti, muslimanske savezne države na severu iskoristile su povratak demokratije kao priliku za uvođenje šerijatskog zakona kao glavnog pravnog okvira.
Brutalno nasilje počelo sa Boko Haramom
Posebno dramatičan uticaj na nigerijsku stvarnost ima Boko Haram, islamistička grupa koja od 2009. deluje kao naoružani džihadistički pokret, sprovodeći brutalne napade na civilno stanovništvo. Članovi grupe zahtevaju da se muslimansko šerijatsko pravo i islamske škole uvedu širom Nigerije.
U okviru Boko Harama od 2016. pojavila se frakcija poznata kao Islamska država – Zapadnoafrička pokrajina (ISWAP). Organizacija je u početku bila više fokusirana na vojne i državne ciljeve, ali se u poslednje vreme beleže napadi i na hrišćanske zajednice.
Značajan deo nasilja u Nigeriji proizilazi iz sukoba između fulanskih pastira i hrišćanskih farmera u centralnom delu zemlje. Fulanski pastiri su nomadski muslimanski stočari koji sezonski putuju sa stokom, što često dolazi u sukob sa poljoprivrednim zajednicama. Iako su žrtve često hrišćani, sukobi su retko isključivo verski, već se tiču i agrarnih razloga.
Brutalan nedavni napad
U julu ove godine dogodio se jedan od najgorih napada u centralnoj Nigeriji u poslednje vreme. Naoružani napadači upali su u selo Jelevata, u saveznoj državi Benue, gde su, prema podacima Amnesty International-a, ubili najmanje stotinu ljudi. Zbog napada u ovoj državi raseljeno je najmanje 500.000 ljudi.
Genocide Watch navodi da je u napadu stradalo 200 hrišćana i da su napad počinili fulanski džihadisti. Radi se samo o jednom od brojnih napada poslednjih godina u kojima su hrišćanske zajednice u centralnoj Nigeriji među glavnim žrtvama.
Nigerija se protivi stavu o genocidu
Ipak, nigerijske vlasti se protive narativima da se hrišćani sistemski ubijaju u „pokušaju genocida“, kako je to rekao Mar. Katarska Al Džazira je objavila tekst pod naslovom: „Ne, Bile Mare, u Nigeriji nema ‘genocida nad hrišćanima’“. Autor je Gimba Kakanda, viši specijalni pomoćnik predsednika Nigerije za istraživanje i analitiku u Kabinetu potpredsednika.
Već njegova funkcija govori da je u pitanju pristrasan stav, ali je istovremeno zanimljiv jer otkriva više o zvaničnom stavu države.
Kakanda ističe da su tvrdnje o verskom ratu između muslimana i hrišćana pojednostavljene i da su sukobi podstaknuti sporovima oko zemlje i kriminalom, dok je religija često sporedna. On takođe navodi i sukobe muslimana sa drugim muslimanima.
