Prvi vaseljenski sabor bi održan u gradu Nikeji, u oblasti Vitiniji u Maloj Aziji, 325. godine u vreme svetog cara Konstantina Velikog (305-337. godine). Ovaj Sabor beše sazvan da otkloni zabunu, koju svojim krivim učenjem stvorio beše Arije, sveštenik aleksandrijski. On je, naime, rasprostirao učenje kao da Gospod Hristos, Sin Božji, nije pravi Bog, nego da je u vremenu stvoren od Boga, te prema tome nije prevečni Sin Božji, ravan po suštini i biću Bogu Ocu.
Zbog ovakvog Arijevog učenja njega je najpre osudio njegov episkop, Sveti Aleksandar Aleksandrijski (i to dva puta: 319. i 323. godine na saborima u Aleksandriji), ali to Arije nije poslušao, nego je čak pokrenuo neke svoje prijatelje i jednomišljenike episkope da povedu borbu protiv Svetog Aleksandra i Pravoslavlja koje je on zastupao. Čuvši za taj spor, car Konstantin uputi u Aleksandriju starog i iskusnog episkopa Osiju, iz grada Kordube u Španiji, ali kako ni tada nije došlo do mira u Crkvi sveti car sazove sve episkope u grad Nikeju meseca maja 325. godine.
Prvi vaseljenski sabor okupio je oko 318 Svetih otaca, među kojima su bili: Sveti Osija, kao predsednik Sabora, Sveti Aleksandar Aleksandrijski i njegov đakon Sv. Atanasije Veliki (koji je kasnije postao episkop Aleksandrijski i najveći borac za Pravoslavlje protiv Arijeve jeresi), zatim Sveti Evstatije Antiohijski, Sveti Jakov Nizibijski, Sveti Nikolaj Mirlikijski, Sveti Spiridon Trimitunski, Sveti Ahilije Lariski, Sveti Pafnutije Tivaidski, Makarije Jerusalimski, Aleksandar Solunski, Jevsevije Kesarijski, Jovan Persijski, Aristak Jermenski i drugi mnogi sa Istoka. A sa Zapada, osim Svetog Osije, prisustvovali su: Teofil Gotski, Cecilijan Kartagenski, predstavnici Svetog Silvestra Rimskog i drugi.
Sabor je osudio učenje Arijevo i Arija i njegove pristalice predao anatemi, pošto ni on ni oni nisu hteli da se pokaju. Oni zato od cara budu prognani u Ilirik, tj. na Balkan .Tada Sveti vaseljenski sabor bogomudro izloži i izrazi onu pravu veru Crkve Hristove o Njemu kao pravom i večnom Sinu Božjem i Bogu, koju je Crkva imala od samog početka od Gospoda i Svetih apostola. Kratko izložena ta vera u Svetu Trojicu, u Sina Božjeg i Njegovo ovaploćenje radi našeg spasenja, naziva se Simbol vere i glavni posao ovoga Sabora bio je utvrđenje tog Simbola vere jednog i jedinstvenog za sve verne. Sveti sabor je konačno utvrdio vaseljenski Simbol vere, ali pošto je na ovom Saboru samo ukratko bilo rečeno o Duhu Svetom zato je na Drugom vaseljenskom saboru 381. godine u Carigradu ovaj Simbol dopunjen i definitivno zapečaćen, tako da je postao i ostao nepromenljiv kroz sve vekove kao što je i pravilna (pravoslavna) vera Crkve ostala nepromenjena i nepromenljiva kroz sve vekove. (Kasnije su Latini, Rimokatolici, u 11. veku, počeli da menjaju ovaj sveti Simbol vere, zbog čega su tada i otpali od Pravoslavne crkve).
Osim toga, Prvi vaseljenski sabor utvrdio je i tačno vreme praznovanja Hristove Pashe = Uskrsa, zajedničko za sve hrišćane i sve pomesne Crkve (no Latini su kasnije i to promenuli). Sabor je najzad propisao i 20 svetih kanona o upravljanju u Crkvi Hristovoj i o načinu hrišćanskog življenja i vladanja u njoj.
