Nije javna tajna da se u našoj javnosti često zapostavljaju prednemanjićki srpski vladari. Zapravo mi veoma malo znamo i učimo o istoriji pre velikog župana Svetog Simeona Nemanje, a to neznanje uključuje i rođake Nemanjića od kojih oni sami potiču.
Rođaci Nemanjića: Vojislavljevići i Vukanovići
Ko su ti rođaci Nemanjića? Odakle oni potiču? Radi se o rođacima druge velike poznate srpske dinastije Vojislavljevića — Vukanovićima, tj. potomstvu raškog velikog župana Vukana (1083–1112), čiju bočnu granu čine, ni manje ni više, nego Nemanjići.
Istorijski kontekst: Srpski kralj Konstantin Bodin i njegovi srodnici
Naime, jedan od ključnih događaja iz naše istorije dogodio se 1083. godine, kada je srpski kralj Konstantin Bodin Vojislavljević (1081–1099) poslao, iz svoje prestonice Skadra u grad Ras, braću Vukana i Marka da upravljaju, kao njegovi oblasni vladari, srpskom kneževinom Raškom.
Kralj Bodin Vojislavljević je bio prvi srpski kralj koji je sve srpske zemlje stavio pod svoju vlast, što je uključivalo i Dubrovnik, pa zatim Bosnu, Rašku, Travuniju, Zahumlje, Zetu itd.
I pošto srpsko Primorje i Skadar ubrzo dolaze pod borbu i vazalstvo sa Romejima, u Rasu se sve više uzdižu potomci velikog župana Vukana, kao srpski veliki župani. Vukanov sin i naslednik je bio srpski veliki župan Uroš I Vukanović (1112–1145).
Veliki župan Uroš I Vukanović: Sposoban i uspešan vladar
On je bio jedan neobično sposoban vladar koji je prvi izdigao Srbiju u rang vodećih hrišćanskih sila svog vremena. Veliki župan Uroš I je u političkom smislu postigao i bolje rezultate od svog potomka Stefana Nemanje ali mi često zaboravljamo i prenebregavamo šta su Nemanjini prethodnici činili.
Udaje ćerki Uroša Vukanovića i njihov politički značaj ovih brakova
Recimo, ćerke Uroša Vukanovića Jelena i Marija su bile udate za najmoćnije evropske vladare svog vremena.
Jelena Vukanović je bila udata za legendarnog ugarskog kralja Belu II Arpada „Slepog“ (1131–1141), kog je zbog jednog ustanka oslepeo njegov prethodnik i stric ugarski kralj Koloman. Usled muževljeve slepoće, Ugarskom je zapravo sve vreme vladala srpkinja Jelena, ćerka velikog župana Uroša Vukanovića.
Marija Vukanović je, preko posredstva o bračnim pregovorima svoje sestre i mađarske kraljice Jelene, uspela da se uda za čuvenog češkog kneza Konrada II Pšemisla (1114–1161) i iz tog braka potiču neki od najznamenitijih srednjevekovnih vladara Češke, Poljske i Nemačke.
Brak i savezi sa evropskim vladarskim porodicama
Da ne pominjemo da je unuka srpskog velikog župana Uroša I Vukanovića (ćerka njegovog sina Beloša), koju Rusi zovu „Banovna“, bila udata za ruskog kijevskog velikog kneza Vladimira III Rjurikoviča. Ovim udajama svojih ćerki i unuke, srpski veliki župan Uroš I i Vukanovići (od kojih potiče Zavida Vukanović, otac Stefana Nemanje) se orođuju sa čitavim nizom najznačajnijih evropskih vladarskih porodica.
Nasleđe Uroša I: Uticaj na evropske vladarske dinastije
Tako na primer, potomci srpskog velikog župana Uroša I Vukanovića su vladari iz dinastije Pjast u Poljskoj, Pšemisli u Češkoj, Arpadi u Mađarskoj, Rjurikoviči u Rusiji, Hoenštaufeni u Nemačkoj, pa čak i jedna grana dinastije Kapeta u Francuskoj itd.
Da ne pominjemo da je ovaj Nemanjin prethodnik i rođak bio neverovatan političar, uspevši da uđe na velika vrata najvećih hrišćanskih sila svog doba.
Uroš I kao politički strateg i saveznik velikih sila
Veliki srpski župan Uroš I sledi politiku svog oca Vukana i rođaka kralja Bodina i još pre Nemanje, ulazi u saveze sa nemačkim vladarima, prethodnicima Fridriha Barbarose (sa kojim se Nemanja kasnije sastajao u Nišu), sa Venecijom, sa Normanima-Vikinzima, sa Romejima itd.
I Uroš to čini u veoma komplikovano vreme Krstaških ratova koji su tada menjali tokove evropske istorije iz temelja.
Uroš I kao deda Stefana Nemanje
I što je najvažnije, srpski veliki župan Uroš I je i najverovatniji deda Stefana Nemanje tj. otac Nemanjinog oca Zavide. Iz te grane Vukanovića, odnosno unuci velikog župana Uroša I, su osnivač svetorodne dinastije Nemanjića Stefan Nemanja, kao i njegova braća Miroslav, Stracimir i Tihomir.
