Veliki podvižnik, prepodobni otac naš Simeon Mirotočivi – Stefan Nemanja, bio je najpre veliki vladalac srpskog naroda, ujedinitelj srpskih zemalja, tvorac nezavisne srpske države, branitelj Pravoslavlja i istrebitelj jeresi. Pritom, celog života – čovek velike vere, velike ljubavi, velike molitvenosti, velike milostivosti, velike evanđelske revnosti.
Njegovo žitije, opisao je najpre hilandarski jeromonah Domentijan, zatim Sveti Sava i Stefan Prvovenčani.
Sveti Simeon se rodio u Zeti, u mestu Ribnica. U početku je bio kršten u rimokatoličkoj crkvi, međutim, svetu tajnu miropomazanja, primio je u pravoslavnoj crkvi svetih apostola Petra i Pavla. Njegov otac zvao se Zavida i bio je jedan od provincijskih srpskih prinčeva sa sedištem u Duklji, sadašnjoj Podgorici u Crnoj Gori.
Kao mlad je počeo da vlada
Kao mlad, Stefan Nemanja je dobio na upravu od svoga oca jedan deo svoga otačastva: Toplicu, Ibar, Rasinu. Mudar i okretan, on najpre postade raškim županom, od 1149. godine; zatim, od 1165. godine, on postade velikim županom Srbije, koji ujedini pod sobom sve zemlje gde su Srbi živeli.
Sveti Sava o tome veli: „On obnovi očevu dedovinu (Rašku), i većma utvrdi Božjom pomoću i svojom mudrošću danom mu od Boga. On podiže propalu dedovinu svoju i pridobi od Primorske zemlje oblast Zetu sa gradovima, od Rabna – oba Pilota, od Grčke zemlje Patkovo, celo Hvosno i Podrimlje, Kostrac, Drškovinu, Sitnicu, Lab, Lipljan, Glubočicu, Reke, Ušnu i Pomoravlje, Zagrlatu, Levče, Belicu. Sve to, što nekada nasiljem beše uzeto od njegove dedovine, on pridobi svojom mudrošću i trudom“.
Najpre je Nemanja, kao i otac njegov, u državnom pogledu bio u izvesnoj zavisnosti od grčkog cara, ali se docnije oslobodio te zavisnosti i postao potpuno samostalan vladalac, i nazivao se „gospodin svih Srpskih zemalja“. Prestonica mu je bila „usred Srpske zemlje“ grad Ras, na po sata od današnjeg Novog Pazara.
Nemanja je bio ratnik prve klase. Pored toga, bio je utvrđen u svetom pravoslavlju. Kad god bi između ratova imao odmora, zidao je crkve. Neke od njih su prava remek dela. Kraljica njegovih zadužbina je Studenica.
Ostale su: Đurđevi Stupovi na reci Limu, Arhanđel Mihailo u Skoplju, Sveti Pantelejmon u Nišu, Sveta Bogorodica i Sveti Nikola u Kostanici.
Sve su to bile njegove zadužbine. Pored toga, po svojoj hrišćanskoj širokogrudosti, on je slao bogate poklone crkvama. A njegova darežljivost prema sirotinji i beznadežnima bila je dobro poznata i na Istoku i na Zapadu. Moćni ratnik svoje zemlje i milosrdni Božji čovek, takav beše Nemanja.
Uporedo je radio na utvrđivanju pravoslavlja među srpskim narodom
Zbog utvrđivanja pravoslavlja među Srbima, Stefan Nemanja je imao problem sa svojom braćom koja su imala samo svetovne pretenzije, vladalačke. Uprkos tome, sazidao je hram posvećen Presvetoj Bogorodici u Toplici, na ušću reke Kosanice.
Iako je bio vladar, živeo je skromnim životom
Daleko od carskog luksuza kasnijeg modernog doba, balkanski kraljevi i vladari u Nemanjino doba, živeli su skromnim životom. Slično je bilo čak i na dvoru civilizovane Vizantije. Prema istorijskim podacima i pesmama, veliki župan Nemanja bio je veoma bogat vladar. Posedovao je „sedam kula srebra i dukata“.
Pa ipak, kao hrišćanin i ratnik on je voleo skroman život. Njegova rezidencija je bila veliki četvorougaoni prostor, ograđen zidom sa osmatračnicama na svakom uglu, radi bezbednosti.
U sredini toga dvorišta bila je njegova dvospratna kuća sa podrumom. Prvi sprat je bio sazidan od kamena. Veliko ognjište je služilo kao kuhinja. Trpezarija je bila ukrašena plafonom u duborezu … Tu je bila i mala kućna kapela, ukrašena skupocenim ikonama i svećnjacima. Ispred ikone svetog prvomučenika Stefana danonoćno je gorelo kandilo. To je bila krsna slava Nemanjinog doma. Po imenu svoga patrona – slave – Svetog Stefana, prinčevi i kraljevi iz dinastije Nemanjića stavljali su ispred svoga imena i ime Stefan, kao Stefan Nemanja, Stefan Prvovenčani, Stefan Uroš, Stefan Dragutin, Stefan Milutin, Stefan Dušan.
Žena velikog srpskog župana
Bitno je istaći da je velikog srpskog župana, Stefana Nemanju, žena Ana pratila u stopu,čak i kada je on rešio da napusti svetovnu vlast i posveti se duhovnom životu i stremljenju ka Carstvu Nebeskom. Ana se zamonašila istog dana kada i Stefan Nemanja.
Na praznik Blagovesti, 25. marta 1196. godine Stefan Nemanja je postao monah Simeon, a Ana je postala monahinja Anastasija. Smatra se da je tada imala više od 70 godina i da je monaške dane provodila u manastiru Presvete Bogorodice u Kuršumliji blizu Toplice.
Sahranjena je u priprati Bogorodičine crkve u sklopu manastira Studenica.
Monaški život svetog Simeona
Poslednji rat Nemanja je vodio 1192. ili 1193. godine kada su Mađari napali Rašku. Detalji sukoba nisu poznati, ali je izvesno da su Vizantinci potpomogli srpsku odbranu i da se sukob okončao bez značajnih teritorijalnih promena. Četiri godina kasnije na velikom državnom saboru 25. marta 1196. godine vlast je predao srednjem sinu Stefanu, dok je prvencu Vukanu predao Zetu na upravu.
Tada je preuzeo monaško ime Simeon, a nakon što je godinu dana proveo u Studenici, povukao se sa najmlađim sinom Rastkom (Sveti Sava) da živi na Svetoj Gori. Njih dvojica tamo su oživeli manastir Hilandar u kome je Stefan Nemanja i preminuo 1199. godine u dubokoj starosti.
Mošti su mu 1208. godine prenesene u njegovu zadužbinu Studenicu u kojoj se i danas nalaze.
Nasleđe župana Stefana Nemanje
Pored postavljanja temelja srpske države i srpske pravoslavne crkve, Stefan Nemanja je bio i veliki ktitor, a mnoge crkve i manastiri se smatraju njegovim zadužbinama, a kanonizovan je za svetitelja nakon što je njegovo telo počelo da mirotoči.
Pored podizanja 14 manastira u Srbiji, pomogao je i mnoge velike hrišćanske svetinje u svetu, poput Crkve Svetog groba u Jerusalimu, Crkvu svetog Teodosija u pustinji kod Vitlejema, te Crkvu svetih apostola Petra i Pavla u Rimu, Crkvu svetog Nikole u Bariju, Manastir Bogorodice Evergetide u Carigradu, kao i Manastir svetog Dimitrija u Solunu.
Sveti vladika Nikolaj Velimirović napisao je u svojoj knjizi „Život Sv. Save“ o Stefanu Nemanji:
„Ime Nemanja, iako biblijsko, nikada pre nije bilo upotrebljeno među hrišćanskim Srbima, svakako ne među onim uglednijim, prinčevima, županima i vojvodama. Ovo ime je simbol čitave Nemanjine naporne vladavine, kao ujedinitelja nacije i graditelja nacionalne države. Kad je njegov biblijski imenjak Nemija, po dozvoli persijskog cara Artakserksa, obnavljao razorene zidove Jerusalima, naredio je majstorima da „jednom rukom rade, a u drugoj da drže mač“, radi odbrane od neprijatelja koji su ih uznemiravali (Nem 4,17-18). Tako je i Nemanja morao da gradi i da brani u isto vreme, sve do kraja svoje vladavine.“
