Podsetimo na početku teksta da je Vili Vimer – nemački političar i diplomata – koji se 1999. godine protivio agresorskom ratu protiv Savezne Republike Jugoslavije i u to vreme posebno kritikovao ministre Fišera i Šarpinga za širenje lažnih vesti i manipulaciju javnim mnjenjem. Svakako najveća izmišljotina tadašnje nemačke propagande odnosila se na postojanje nekakvog srpskog plana „Potkovica” čiji je cilj bilo navodno proterivanje Albanaca sa Kosova i Metohije (OVDE i OVDE).
Vimer je optuživao NATO da je primorao Saveznu Republiku Jugoslaviju da pristane na međunarodne pregovore u Rambujeu – kršeći na taj način elementarne norme diplomatskog ponašanja – prvenstveno Bečku konvenciju. Tako su lažni pregovori u Rambujeu i „masakr” u Račku predstavljali izgovore za rat koji je usledio posle nekoliko nedelja. Ovaj nemački diplomata smatrao je da je reč o drastičnom kršenju ljudskih prava i podrivanju međunarodnog poretka zasnovanog na Povelji Ujedinjenih nacija, kao osnovnom međunarodnopravnom ugovoru, što simbolizuje trujumf politike sile i podseća na atmosferu u međunarodnim odnosima koja je vladala uoči Drugog svetskog rata.
Našem auditorijumu Vimer je postao poznat posle objavljivanja njegovog spektakularnog pisma kancelaru Gerhardu Šrederu koje je proisteklo s jedne tajne NATO konferencije, koja je održana u Bratislavi krajem aprila 2000. godine, dakle devet meseci posle NATO agresije na SRJ, a na kojoj su glavne teme bile Balkan i proširenje NATO-a. Ovoj konferenciji su prisustvovali visoki politički predstavnici iz Amerike i Evrope, uz napomenu da je zaključke sa skupa Vimer sažeo u 11 tačaka koje ovom prilikom uglavnom prenosimo integralno, tj. u formi prevoda koji je objavljen 8. februara 2007. godine na stranicama nedeljnika NIN (OVDE).
Sila iznad prava
Na pomenutom skupu „organizatori konferencije zahtevali su, najpre, da se u krugu savezničkih država, što je moguće brže izvrši međunarodno priznanje nezavisne države Kosovo”, čime otpada jedan od ključnih argumenata određenih petokolonaških krugova u Srbiji, koji su, naročito posle 5. oktobra 2000, tvrdili da je Kosovo pitanje demokratije u Srbiji. Drugi zaključak, na koji ukazuje Vimer jeste onaj da se „Savezna Republika Jugoslavija nalazi van svakog pravnog poretka, a pre svega izvan Završnog dokumenta iz Helsinkija” koji je, podsetimo, usvojen 1976. godine i kojim je garantovana nepovredivost spoljnih granica postojećih država u Evropi.
U nastavku pisma Vimer ukazuje na širi politički i pravni kontekst NATO agresije 1999. godine, ističući konstataciju učesnika ovog događaja o tome da „evropski pravni poredak predstavlja smetnju za sprovođenje planova NATO-a, kao i da je u tom smislu znatno pogodniji američki pravni poredak za primenu i u Evropi”. Iz jedne ovakve premise nije teško zapaziti nastojanja globalističkih krugova da umesto principa međunarodnog javnog prava ustanove poredak koji bi bio zasnovan na pravilima, podložnim jednom fleksibilnijem tumačenju koje je prilagođeno održavanju potpune američke dominacije na Starom kontinentu.
Da je NATO agresija 1999. godine temeljno pripremana, najbolje svedoči stav da je „rat protiv Savezne Republike Jugoslavije vođen da bi se ispravila pogrešna odluka generala Ajzenhauera iz doba Drugog svetskog rata, pa se iz prvenstveno strateških razloga na Balkanu moraju stacionirati američki vojnici i nadoknaditi ono što je propušteno 1945. godine” (OVDE). Da je ovaj rat bio usmeren protiv interesa Evrope, svedoči i zaključak da su „evropski saveznici učestvovali u ratu protiv Jugoslavije da bi, de fakto, prevazišli prepreku i dilemu koja je nastala posle usvajanja Koncepta nove strategije Alijanse u aprilu 1999. godine, odnosno da bi se prevazišlo dotadašnje nastojanje Evropljana da se prethodno dobije mandat UN ili KEBS-a (danas OEBS-a)”.
Vimer je u pismu naveo i da je „ne umanjujući važnost naknadne legalističke interpretacije Evropljana” da je, kod širenja zadataka NATO preko granica zakonski dogovorenog područja u ratu protiv Jugoslavije, bilo reč o izuzetku, kod učesnika konferencije prevladalo stanovište da je uspostavljen takav presedan na koji se NATO u svakom momentu može pozvati. Potonji agresivni ratovi vođeni širom sveta (Irak, Avganistan, Libija, Sirija) ovu konstataciju su nedvosmisleno potvrdili.
Sledeći zaključak je strogo geopolitičkog karaktera i odnosi se na ondašnji proces širenja NATO na Istok i „ponovnu uspostavu takve teritorijalne situacije na prostoru između Baltičkog mora i Anadolije, kakva je postojala u vreme Rimskog carstva i to u doba kada je ono bilo na vrhuncu moći i zauzimalo najveće prostranstvo. Zbog toga Poljska mora da bude okružena sa severa i juga demokratskim državama kao susedima, a Rumunija i Bugarska da obezbede kopnenu vezu sa Turskom”.
Ono što je za nas zaključak dalekosežnog karaktera jeste namera „da Srbija (verovatno zbog obezbeđivanja nesmetanog vojnog prisustva SAD) trajno mora da bude isključena iz evropskog razvoja”. Dakle, ne tadašnje Evropske unije – kao ekskluzivnog političkog i ekonomskog kluba koji oličava interese „evroatlantske civilizacije” – nego ukupnog evropskog razvoja, što je strategija koja teži da Srbiju i srpski narod izmesti u jednu nejasno definisanu sivu geopolitičku zonu, čija je kulturno-civlizacijska osnova mnogo bliža regionu „šireg Bliskog istoka” i koja bi kao takva predstavljala koridor za stalna kretanja migrantskih masa od Zaliva ka Evropi. Razume se da realizacija ovakvog grandioznog strategijskog koncepta podrazumeva potpuno odbacivanje Rusije s područja Balkana što je, takođe, bio jedan od ciljeva rata 1999. godine. Tome svakako u prilog ide i konstatacija „da severno od Poljske treba da se ostvari potpuna kontrola nad prilazima Sankt Peterburga Baltičkom moru”.
Nameru Alijanse da ratom protiv SRJ podstakne globalni geopolitički haos svakako služi i gledište učesnika konferencije „da u svakom procesu pravu naroda na samoopredeljenje treba dati prednost nad svim drugim odredbama ili pravilima međunarodnog prava”, uz napomenu da je reč o voluntaristički sročenom stavu koji se tumači „po potrebi”, odnosno koji važi za kosovske Albance, ali ne i za Srbe u Republici Srpskoj ili Ruse u Donbasu. Zanimljivo je da učesnici konferencije u Bratislavi nisu osporavali tvrdnju „da je NATO prilikom napada na Saveznu Republiku Jugoslaviju prekršio sva međunarodna pravila, a naročito sve odgovarajuće odredbe međunarodnog prava”, odnosno da budemo sasvim precizni: svesno počinio ratni zločin.
U završnom delu obraćanja kancelaru Šrederu, nemački diplomata uočava da se „posle ove konferencije, na kojoj se raspravljalo veoma slobodno i otvoreno, ne može izbeći važnost i dalekosežnost njenih ocena, naročito kada se ima na umu visok i kompetentan sastav učesnika i organizatora” (zanimljivo je da je ovom skupu prisustvovao i Kameron Manter, američki ambasador za vreme čijeg mandata je tzv. Kosovo priznato kao nezavisna država).
Vimer na kraju naglašava „da je američka strana, izgleda, svesna i spremna da u globalnom okviru, zbog ostvarivanja svojih ciljeva, potkopa i ukine međunarodni pravni poredak, koji je nastao kao rezultat Drugog svetskog rata u prošlom veku. Sila ima da stoji iznad prava, a tamo gde međunarodno pravo stoji na putu – treba ga ukloniti”. Konačno, Vili Vimer svoje pismo Šrederu završava podsećanjem na sličnu sudbinu Društva naroda uoči Drugog svetskog rata i upozorava na totalitarni način razmišljanja o budućnosti sveta.
Američka Evropa
Sa ove vremenske razdaljine, Vimerovo pismo kancelaru Gerhardu Šrederu predstavlja dokument od prvorazrednog istorijskog značaja, koji se po svom sadržaju nimalo ne razlikuje od najvećih Vikiliks senzacija koje je svojevremeno objavio Džulijan Asanž. Naime, sve što se kasnije dešavalo na postjugoslovenskom prostoru odvijalo se po matrici konferencije u Bratislavi. Najvažniji zaključak o brzom priznanju „nezavisne države Kosovo” dogodio se februara 2008. godine – potpuno suprotno svim načelima međunarodnog javnog prava – koje je američka strana brutalno prekršila još 1999. godine.
U isto vreme, agresorske sile – među kojima je svakako i Nemačka – iskazale su najviši stepen neprijateljstva prema Srbima, koji se ogleda ne samo u priznanju lažne države Kosovo, nego i u podršci sadašnjim akcijama nelegitimnog visokog predstavnika Kristijana Šmita u Bosni i Hercegovini, čiji je cilj potpuno ukidanje Republike Srpske. Kada se danas čita sadržaj Vimerovog pisma dominira osećaj o neverovatnom cinizmu nemačke diplomatije koja tobože podržava nepromenjivost svih granica u Evropi, kao da pre 25 godina nemačka vojna mašina nije učestvovala u brutalnom razaranju Srbije i otmici Kosova i Metohije. Da ne govorimo o podaničkoj poziciji aktuelne nemačke vlasti tokom rata u Ukrajini i spremnosti da se bespogovorno služi američkim strateškim poduhvatima, iako se radi o interesima koji urušavaju elementarnu nemačku poziciju na Starom kontinentu (bombardovanje Severnog toka 2).
Vimer je ukazivao da su posle konferencije u Bratislavi 2000. godine mnogi s nevericom reagovali na to šta su zaključili viši američki vladini zvaničnici, među njima ministri, koordinatori obaveštajnih službi i pažljivo odabrani novinari, kao i ličnosti iz tink tenk (think tank) istraživačkog centra. Ipak, kako je kasnije naglašavao nemački diplomata, neke važne komponente nedostaju, poput sadržaja poslednjeg razgovora Miloševića i Holbruka, kao i razjašnjenja značaja Kosova za tzv. bliskoistočni mirovni proces, odnosno relacije između Izraela i njegovih suseda.
Naime, vrlo obavešteni inostrani akteri već odavno ukazuju na povezanost situacije na Kosovu s pronalaženjem rešenja između Izraela i Palestinaca. Prema nekim izveštajima, svojevremeno je Holbruk predstavio Miloševiću plan za izbegavanje rata, pod uslovom da „Jugoslavija delove Kosova stavi na upotrebu u američke vojne svrhe”. Krajnji cilj je bilo proterivanje Rusije sa Balkana, što se u određenoj meri i dogodilo posle 1999. godine.
Na Bratislavskoj konferenciji jedna od važnijih tema bila je situacija u Ukrajini, za koju je Vimer ukazao da je još tada bila definisana kao ključna komponenta američke geostrategije na tlu Evroazije. Tako je 2006. godine u Rigi propao pokušaj njene integracije u NATO, ali se očigledno od tog cilja nije odustalo. Vimer je kao jedan od razloga za tadašnji neuspeh američke administracije navodio koliko-toliko doslednu poziciju evropskih država koje su bile svesne da bi prijemom jedne instruisane države – poput Ukrajine, izgubile bilo kakvu mogućnost za očuvanje dobrih odnosa sa Rusijom.
Zbog toga se pristupilo realizaciji alternativnog scenarija na kijevskom trgu Majdan, kada je srušena legalna i legitimna vlada Viktora Janukoviča i otvorena Pandorina kutija na tlu Ukrajine, koja se pretvorila u krvavi ratni podijum čiji je cilj rušenje poslednjih ostataka evropskog, a naročito nemačkog suvereniteta. Naime, ne treba zaboraviti da su sve pripreme nemačkog ujedinjenja bile posledica dogovora Gorbačova i Kola, a što je bila osnova za uspostavljanje „trajnog mira u Evropi”. Upravo tu ideju srušili su Amerikanci na prostoru nekadašnje Jugoslavije i sada na području Ukrajine.
Kriza demokratije
Vili Vimer je kao vrsni poznavalac evropske politike ukazivao na proces unutrašnje transformacije Evropske unije, koja je počela da se urušava 1999. godine ratom protiv Jugoslavije. Naime, EU je uvek sebe doživljavala kao zajednicu vrednosti što, između ostalog, podrazumeva i poštovanje međunarodnog prava. Otuda su, po rečima Vimera, „bombe na Beograd bile prvorodni greh Evropske unije”.
U pogledu demokratije, evropske zemlje se sve više udaljavaju od načela „više demokratije” u korist novog političkog i društvenog modela „manje demokratije” (videti opširnije u: Samjuel Hantington, Kriza demokratije, 1976). Kao lek za „krizu demokratije” preporučeno je njeno „obuzdavanje” što je u unutrašnjem društvenom praksisu prouzrokovalo ogromne promene, uz napomenu da je „država blagostanja” proglašena za skup eksperiment. Uz to, pod uticajem interesa krupnog kapitala, osmišljen je model „kraja ideologija”, posle čega su npr. levičarske stranke napustile svoju klasnu ideološku poziciju (zaštitu radništva, studenata, seljaštva) i počele da zastupaju interese raznih manjinskih grupa (nacionalne, rasne, seksualne manjine), ne dovodeći u pitanje osnovne premise na kojima počiva kapitalizam. Tako smo došli do jednog obrasca planetarne demokratije u kojem jednostavno nema mesta za narod.
Nemačka je ovih dana izvanredan primer „novog plišanog totalitarizma” – u okviru kojeg je moguće da se, u ime očuvanja demokratije, birači, uz novčane podsticaje, sele u one nemačke pokrajine u kojima preti pobeda opozicione Alternative za Nemačku (AfD) – čiji je program očuvanja nemačkog suvereniteta proglašen za novi fašizam, dok je podrška ukrajinskim nacistima u ratu protiv Rusije označena kao nemačko egzistencijalno i demokratsko pitanje (OVDE). Uostalom, nije li pre ministarka Analena Berbok otvoreno izjavila da je stav nemačkih birača oko angažovanja ove države u ratu u Ukrajini uopšte ne zanima? Baš zato Vimer upozorava da u Nemačkoj vlada utisak da se političari iz glavnih partija više određuju po načelima „demokratije odozgo”, gde vodeću ulogu imaju finansijski krugovi „s one strane Atlantika”. Tako je čist američki kapitalizam još od sredine 1990-ih godina prošlog veka razbio evropsku socijalno-tržišnu privredu.
Kao dobar primer navedenih društvenih trendova, nemački diplomata navodi i odnos nemačkog sudstva prema sve češćem angažovanju nemačkih trupa u inostranstvu, iako za to postoje određena pravna ograničenja nametnuta ishodom Drugog svetskog rata. Reč je o tužbi koja je 2007. godine upućena Saveznom ustavnom sudu, a povodom angažovanja nemačkih aviona u Avganistanu. Umesto da se ovaj sud izjasni u skladu s nemačkim pravnim propisima i zabrani ovu vrstu angažmana, on je pronašao način da slanje ubilačke mašinerije u korist američkih interesa opravda globalnom transformacijom NATO iz defanzivne u ofanzivnu vojnu organizaciju.
Ova sramna odluka obrazložena je stavom da je Nemačka dužna da određene vojne kontigente ustupi kao članica „Kolektivnog sistema bezbednosti”, prema kojem Bundesver ima obavezu da podrži NATO. Na taj način – u ime kolektivnog sistema bezbednosti – SAD su još na početku rata u Ukrajini 2022. godine, najavile rušenje grandioznog gasnog projekta „Severni tok 2” koji Nemačku ne samo da lišava jeftinog ruskog gasa, nego i njenu privredu čini nekonkuretnom na svetskom nivou (OVDE).
Da zaključimo. Kao što je proces „tranzicije” na nekadašnjem istoku Evrope tekao bez velikih društvenih potresa (sami uzroci ovog istorijskog fenomena su veoma složeni – prim. autora), tako je i proces „tranzicije liberalnog u postdemokratski Zapad” takođe izveden bez velikih unutrašnjih otpora. Američki teoretičar Stokvel je ove promene još 1991. godine definisao „kao završnu fazu Reganove cinične revolucije”, ali i kao nesposobnost samog kapitalističkog sistema da se transformiše u skladu sa izazovima vremena. On navodi da je osnovni problem u nedostatku unutrašnje kohezije zapadnih društava koja nisu u stanju da zbog prirode „neoliberalnog sistema” artikulišu bilo kakav grupni, klasni, nacionalni ili drugi interes.
Po svemu sudeći, ono što se najpre dogodilo u Americi, danas je karakteristika društvenog praksisa u Evropi, gde su pokušaji bilo kakvog političkog ili socijalnog osmišljavanja otpora „postdemokratizmu” doživeli ubrzan krah, pre svega zbog podela unutar takvih grupacija, ali i žestokog odgovora aparata sile koji je praktično u funkciji zaštite interesa „apsolutnog kapitalizma” (izraz italijanskog filozofa D. Fuzara). Nema sumnje da se baš zbog toga savremena zapadna društva nalaze na istorijskoj prekretnici. Vili Vimer je na primeru agresije na našu zemlju 1999. godine među prvima uočio ovaj problem.
Milorad Vukašinović
