Mehmed paša Sokolović rođen je kao Bajica Nenadić u selu Sokolovići kod Rudog. Otac mu se zvao Dimitrije, a kao đečak se školovao u manastiru Mileševa.
U „Danku u krvi“ odveden je u janjičare sa 15 godina, a školovanje nastavlja u Jedrenskom saraju gde ostaje 13 godina.
Komandant flote
Prvi visoki položaj Mehmed-paše je bio komandant-admiral Osmanske flote. Za razliku od svog prethodnika Barbarose, Mehmed-paša nije plovio morima, već je ostao u Istanbulu tokom čitave službe na tom položaju što je bilo važno za njegovu buduću karijeru i veze koje je napravio sa porodicom u Bosni.
Godine 1549., guverner-general Rumelije Semiz Ali-paša postao je treći vezir, a njegovo mesto u Sofiji je preuzeo Mehmed-paša. Ovo unapređenje se može sagledati kroz prizmu njegove sposobnosti pokazane do tada, kao i kroz njegovo poreklo.
Poslednji vezir sultana Sulejmana
Nakon smrti velikog vezira Rustem-paše 1561. godine, drugi vezir Semiz Ali-paša imenovan je za prvog, a Mehmed-paša je postao drugi vezir. Nakon četiri godine provedenih na tom položaju Semiz Ali-pašu je zamjenio Mehmed-paša Sokolović što je bilo prirodno očekivano postavljenje za velikog vezira.
Bio je poslednji veliki vezir kojeg je imenovao sultan Sulejman. Mehmed-paša Sokolović je na početku svog službovanja uspio da izvede glatku primopredaju trona sa Sulejmana na njegovog sina Selima II, što je dovelo velikog vezira u centar osmanlijske moći, gđe će ostati na položaju narednih osam godina tokom čitave vladavine Selima II.
Veliki zadužbinar
Podizao je brojne zadužbine i vakufe širom Carstva. Po njegovom naređenju 1571. godine je izgrađen most preko Drine u Višegradu, opisan u delu „Na Drini ćuprija“, Iva Andrića ovenčanom Nobelovom nagradom. Podigao je još bar tri mosta u BiH i jedan u Crnoj Gori, a to su Arslanagića most u Trebinju, most na ušću Žepe u Drinu, Kozju Ćupriju u Sarajevu i Vezirov most u Podgorici.
U svome rodnom selu Sokolovićima kod Rudog izgradio je džamiju, a u selu Poblaće kod Priboja, prema predanju, podigao je i crkvu koja je više puta rušena i obnavljana. Crkva je izgrađena u saracenskom stilu i u ovom selu je sačuvano predanje da je sazidana na grobu njegove majke.
Takođe, vjeruje se da je Mehmed-paša Sokolović bio ktitor mnogim sagrađenim česmama, od kojih je najpoznatija ona u Beogradu, na Kalemegdanu.
