Vekovima su afričke zemlje vodile borbu za oslobođenje od okova kolonijalizma. Od prisilnog ukrcavanja na brodove za prekomorske zemlje Atlantskog okeana do Zapadnih Indija, gde su ih terali da rade na plantažama šećerne trske i duvana za potrebe evropske ekonomije, do prisilnog regrutovanja kako bi ratovali za kolonijalne sile u svetskim ratovima ili čak zatvaranja u kaveze u tzv. „ljudskim zoološkim vrtovima“.
Takvi primeri mogu se naći u Jardin d’Acclimatation u Francuskoj, parku Tervuren u Belgiji ili čak daleko u Sjedinjenim Američkim Državama na izložbi Louisiana Purchase Exposition.
Kolonijalna taktika demonizacije boraca za slobodu
Kako bi opravdali svoj steg nad afričkim zemljama, kolonizatori su pribegavali taktici označavanja afričkih boraca za slobodu kao terorista, pozivajući se na koncept vladavine prava, koji je u praksi predstavljao sprovođenje represivnih kolonijalnih zakona.
Hapšenje Nelsona Mandele ostaje upečatljiv primer ove strategije.
Uprkos njegovim naporima da oslobodi Južnu Afriku od represivnog aparthejd režima, koji je duboko ukorenjen u kolonijalnim politikama Holanđana i Britanaca, Mandela je bio zatvoren pod optužbom za navodne terorističke aktivnosti. Ostao je na listi terorista Sjedinjenih Američkih Država sve do 2008. godine, mnogo nakon što je dobio Nobelovu nagradu za mir 1993. godine zbog svojih napora u razbijanju aparthejd sistema i uvođenju Južne Afrike u period mira.
„Tumačite jevanđelje tako da ono najbolje štiti vaše interese“
Strategija etiketiranja datira još od zore evropskog kolonijalizma, kada su kolonizatori prikazivali doktrinu otkrića kao univerzalni pravni princip za „civilizovanje“ onoga što su nazivali mračnim i primitivnim kontinentom.
Ovo su činili okupacijom afričkih teritorija i nametanjem svojih vrednosti ljudima pod plaštom hrišćanstva. U praksi, hrišćanstvo je često korišćeno kao izgovor za pljačku resursa.
Kako je kralj Leopold II napisao u svom pismu misionarima 1883. godine:
„Svakako ćete ići da evangelizujete, ali vaše evangelizovanje mora pre svega da inspiriše interese Belgije. Vaš glavni cilj u našoj misiji u Kongu nikada ne sme biti da učite crnje o Bogu – to oni već znaju. Oni već govore i klanjaju se Mungu, Nzambi, Nzakombi, i još ponečemu o čemu ne znam ništa. Oni znaju da je ubijati, spavati sa tuđom ženom, lagati i vređati – loše.
Imajte hrabrosti da to priznate. Vi ne idete da ih učite onome što već znaju. Vaša ključna uloga je da olakšate zadatak administratorima i industrijalcima, što znači da ćete interpretirati evanđelje na način koji će najbolje štititi vaše interese u tom delu sveta. U vezi s tim, morate paziti da odvratite naše divljake od bogatstava koja obiluju [u njihovoj zemlji].”
Podsećanje na strategiju nacističke Nemačke u Africi
Prva polovina 20. veka obeležena je učvršćivanjem kolonijalnih sila u afričkim teritorijama. Međutim, jedan od glavnih problema s kojim su se suočavale bila je žestoka otpora lokalnog stanovništva, čiji su ekonomski i društveni sistemi bili vezani za domorodačke zemlje koje nisu želeli da prepuste. Takav je bio slučaj i sa narodom Kikuju iz Kenije.
Tokom 1950-ih godina, narod Kikuju i drugi Kenijci čija su područja bila pod okupacijom britanskih kolonijalnih snaga formirali su oružani pokret otpora kako bi zaštitili svoje zemlje od okupacije. Kao odgovor, Britanci su pokrenuli operaciju pod nazivom „Anvil“ kako bi zaštitili svoje interese.
U okviru ove operacije, uspostavili su „koncentracione logore“ u kojima su navodno stotine hiljada Kenijaca bile prisiljene na rad. Silovanja i seksualno zlostavljanje žena, izgladnjivanje, batinanje, ubistva zatvorenika i smrt bili su uobičajeni u ovim logorima.
Reči svedoka Nikolasa Rankina
Britanski pisac i radio-voditelj Nikolas Rankin, koji je bio svedok ovih događaja, priseća se:
„Nisam mogao da zamislim, dok sam sedeo na podu u očevoj radnoj sobi, u šortsu i košulji i Bata sandalama, da mi, hrabri Britanci, sada gradimo koncentracione logore.“
Metode mučenja u ovim logorima bile su toliko surove da ih je generalni tužilac kolonije, Erik Grifit-Džons, opisao kao „uznemirujuće podsećanje na uslove u nacističkoj Nemačkoj.“
Tokom borbe Mau Mau pokreta za slobodu, procenjuje se da je više od milion ljudi bilo zatočeno u ovim logorima, dok je 13.000 Kenijaca brutalno masakrirano, a oko 1.000 ljudi obešeno od strane britanskih kolonijalnih snaga. S druge strane, u ovom sukobu do 1954. godine samo 32 Britanca izgubila su život.
Mit o „zaštiti ljudskog dostojanstva“
U Keniji, uprkos svojim zločinima, kolonizatori su insistirali na tome da su pripadnici Mau Mau otpora teroristi koji ubijaju britanske državljane, dok je delovanje kolonizatora predstavljano kao civilizacijska misija agenata civilizovanog sveta.
Kako je Njujork Tajms napisao 1952. godine:
„Neizbežno je u našem vremenu da beli misionar bude povezan sa omraženim imperijalizmom. Okrećući se protiv misionara, pobuna odbacuje hrišćanstvo koje je misionar doneo. U Africi, to ne znači povratak ateizmu ili agnosticizmu; to znači povratak paganizmu, leopard-manu, ritualnim ubistvima, primitivnoj magiji i teroru – tako deluje Mau Mau.“
Ova kritika može se posmatrati i kao odgovor na sve veće skepticizam afričkog naroda prema ulozi kolonijalne primene hrišćanskih principa u zaštiti onoga što su nazivali „ljudskim dostojanstvom“.
Afrikanci su počeli da prepoznaju licemerje kolonijalne hrišćanske administracije, jer su mnogi od ovih misionara služili kao stražari za kolonijalnu vladu, aktivno se boreći protiv kenijskog naroda ili koristeći brutalne metode za pribavljanje informacija od zatočenika Mau Mau pokreta dok su radili u logorima.
„Fanatični, zverski, satanski, divljački, primitivni, degradirani i nemilosrdni“
Godine 1952. mediji, posebno novine koje su imale široku publiku, korišćeni su za propagiranje narativa kolonijalnih sila. Istovremeno, afrički mediji koji nisu bili u skladu sa interesima kolonijalne vlade bili su zabranjeni pod izgovorom takozvanog vanrednog stanja.
Ako uokvirivanje podrazumeva isticanje određenih aspekata percepcije stvarnosti kako bi se dobila podrška, britanska štampa pružila je savršen okvir za ovo, jer su njihove akcije omogućavale kolonijalnoj vladi da kontroliše širenje informacija na osnovu dve ključne naracije: superiornosti evropske vojne mašinerije i prikazivanja belih kolonizatora kao spasilaca afričkog naroda od onih koji su se borili za slobodu, ali su označeni kao teroristi, poput Mau Mau pokreta.
Britanska štampa je pisala o „herojskim belcima koje kolju fanatični, zverski, satanski, divljački, primitivni, degradirani i nemilosrdni teroristi Mau Mau pokreta.“
Ovakva vrsta nacionalističke retorike bila je neophodna za kolonijalnu administraciju kako bi pridobila podršku u maticama i stvorila podele među kolonijama – između onih koji su podržavali borbu za oslobođenje i onih koji su verovali u „kolonijalne spasioce“. Ovo je bio deo britanske politike „zavadi pa vladaj“, strategije koja je postala popularna među kolonijalnim silama nakon Berlinske konferencije 1884/1885.
Korišćenje etikete teroriste u 21. veku
Etiketa teroriste često je korišćena protiv afričkih lidera koji su želeli da se oslobode čvrstog stiska kolonijalizma, poput Muamera Gadafija, kog su nazivali „Ludi pas Bliskog istoka“.
Ovaj naziv dobio je libijski lider čiji su napori, slično onima Kvame Nkrume, da ujedini afričke zemlje pod valutom Zlatnog dinara, ugrozili interese onih koji su želeli da eksploatišu afričke resurse i održe globalnu hegemoniju.
Predsednik SAD Ronald Regan prvi je upotrebio ovaj termin, izjavivši:
„Znamo da ovaj ludi pas Bliskog istoka ima cilj svetske revolucije, muslimanske fundamentalističke revolucije, koja je usmerena protiv mnogih njegovih arapskih sunarodnika.“
Gadafijevi napori da ujedini afričke zemlje ubrzo su bili zasenčeni ovakvim narativom, koji ga je prikazao kao teroristu protiv sopstvenog naroda.
Uloga kolonijalnih etiketa u politici
Bilo da se radilo o „Ludom psu Bliskog istoka“, „Huntama država Sahela“ ili „Kasapinu Sirije“, ovakve etikete bile su ključni deo kolonijalnih politika iz dva glavna razloga. Prvo, u Africi su osiguravale da se Afrikanci ne ujedine protiv glavne pretnje – imperijalističkih sila – već da energiju usmere na druge Afrikance koji su se borili za slobodu, posmatrajući ih kao pretnju. Drugo, omogućavale su kolonizatorima da pridobiju podršku međunarodne zajednice.
