Berlinska konferencija na kraju 19. veka finalizovala je kolonijalnu podelu kontinenta koju su evropske zemlje planirale četiri veka.
Kolonijalna podela Afrike sprovedena je na dva načina; ili podelom kontinenta na male zemlje ili podelom zemalja na male frakcije. Razlozi za to su objašnjeni u knjizi „Afrika mora da se ujedini“ koju je napisao Kvame Nkruma, prvi predsednik Gane. On je rekao:
„Kako bi osigurali svoju kontinuiranu hegemoniju nad ovim kontinentom, upotrebiće svaki i bilo koji način da zaustave i poremete rastuću volju među ogromnom masom afričkog stanovništva za jedinstvom. Baš kao što naša snaga leži u jedinstvenoj politici, snaga imperijalista leži u nejedinstvu.”
Dolazak osvajača
Kada je Prvi svetski rat počeo 1914. godine, skoro ceo afrički kontinent osim Etiopije i Liberije već je pao pod kolonijalnu vlast, s tim da je Francuska okupirala većinu Zapadne Afrike, Britanija dominirala Istočnom i Južnom Afrikom, dok su Portugalci i Belgijanci okupirali neke delove Južne Afrike i Konga.
Kolonijalne sile su prikazivale kontinent kao vlasnički misteriozan svet, tvrdeći da su otkrili takozvani ‘necivilizovani mračni kontinent’. Ova imperijalistička motivacija kolonijalnih sila uticala je na njihovu odluku da imenuju teritorije na osnovu onoga što su mogli da eksploatišu.
dok su Francuzi nazvali Obalu Slonovače zbog njenog slonovače. Današnja Liberija i Sijera Leone bile su nazvane Malageta obalom zbog trgovine malageta biberom.
„Obala robova“
Do 16. veka, kolonijalne sile su već počele da tretiraju Afrikance kao bezvredne robu kroz transatlantsku trgovinu robljem. Stoga su nazvali neke teritorije u zavisnosti od uloge koju su igrale u trgovini.
Togo, Benin i neki delovi Nigerije bili su nazvani „Obala robova“ zbog trgovine robljem, barbarskog oblika komercijalne aktivnosti koja je svela Afrikance na beživotne objekte. Imenujući teritorije pod velom trgovine bio je korak ka uspostavljanju formalne opresivne kontrole nad afričkim narodom.
Britanija je uspostavila opsežnu kontrolu nad afričkim teritorijama do 16. veka zbog ogromnog profita koji je ostvarila od monopola koji je imala u transportu zarobljenih Afrikanaca kao robova da rade na njihovim plantažama šećera, duvana i pamuka pod nehumanim i degradirajućim uslovima u bivšim britanskim kolonijama kao što su Karipska ostrva šećera.
Rastuće tenzije
Takva opsežna kontrola nad afričkim teritorijama pretila je interesima drugih kolonijalnih sila. Naročito su Nemci bili zabrinuti zbog uloge Britanije u Kamerunu, dok je francuska kontrola nad Egiptom nakon Orabijeve revolucije 1882. godine bila dovedena u pitanje.
Revolucija je bila pokušaj Egipćana da demontiraju uticaj Britanije i Francuske u zemlji. Iako nijedna od njih nije okupirala Egipat u to vreme, one su imale značajan uticaj zbog strateške važnosti Sueckog kanala, u kojem su obe bile zainteresovane strane.
Britanci su odgovorili na revoluciju silom i okupirali Egipat, ali Suecki kanal je ostao međunarodni vodeni put za pomorsku trgovinu.
Britanci i Portugalci su bili skeptični prema belgijskom kralju Leopoldu
Britanci i Portugalci su imali rastuću skepsu prema francuskom i belgijskom uticaju u Centralnoj Africi i da li se notornom belgijskom kralju Leopoldu može poveriti zadatak osiguravanja slobodne trgovine među kolonijalnim silama u basenu reke Kongo, jer je trgovina opljačkanim predmetima u regionu bila posebno važna za osvajače.
Ovo potencijalno objašnjava zašto su SAD priznale zastavu notornog belgijskog kralja, Leopoldove Međunarodne asocijacije za Kongo (AIC) u aprilu 1884. godine, takozvane međunarodne organizacije koja je obavljala kolonijalne zadatke Belgijanaca, posebno u basenu Konga čak i pre konferencije.
Basen Konga bio je bogat safirima, zlatom i prirodnim resursima, do kojih su Sjedinjene Države, kao rastuća ekonomska i industrijska sila u to vreme, želele da pristupe.
„Anglo-portugalski“ sporazum
Rastuće tenzije između kolonizatora rezultirale su značajnim bilateralnim sporazumima kao što je Anglo-portugalski sporazum iz 1883. godine, koji je trebao da sprovede neku vrstu portugalske kontrole nad nekim delovima reke Kongo kao delom trgovačkih ruta za evropske kolonijalne sile.
Međutim, sporazum je prikazan kao „mrtav po dolasku“, što znači da se smatralo da nema potencijal da reši rastuće tenzije između kolonizatora.
Stoga je bilo potrebno multilateralni sporazum među silama kako bi se formalizovala kontrola nad afričkim teritorijama. U tu svrhu, konferencija pod predsedavanjem nemačkog kancelara Ota von Bizmarka otvorena je u Berlinu u novembru 1884. godine.
Planine i jezera su bile granice
Konferencija, koja je imala za cilj da legalizuje evropsku dominaciju nad osvojenim teritorijama i reši sporove među kolonizatorima, počela je u podne 15. novembra, sa kartom visokom 16,4 stope koja je prikazivala Afriku sa jezerima, rekama, planinama i belim tačkama postavljenim na zidu kancelarije u Berlinu, spremnom za duge linije geografske širine i dužine koje će biti nacrtane, stvarajući veštačke granice, razgraničavajući nove kolonije i imenujući teritorije. Geografski elementi poput planina i jezera služili su kao granice za podelu.
SAD su osudije evropski kolonijalizam
Opšti akt Berlina je usvojen kao rezultat – međunarodni pravni instrument za kolonizaciju. Sve zemlje koje su učestvovale na konferenciji, uključujući Britaniju, Francusku, Belgiju, Dansku, Nemačku, Italiju, Portugal, Španiju, Tursku, Austro-Ugarsku i Švedsku-Norvešku, ratifikovale su akt.
Samo su Sjedinjene Države, zbog svoje spoljne politike zasnovane na Monroovoj doktrini, osudile evropski kolonijalizam.
Fokus doktrine na zapadnu hemisferu ograničio je njeno širenje na Afriku. SAD su održavale strateške odnose sa kolonijalnim silama.
Kako je Kvame Nkruma rekao:
„Pozicija Portugala u održavanju svoje kolonijalne diktature bila je dodatno ojačana članstvom u Severnoatlantskom savezu (NATO).”
Stoga, neratifikovanje Opšteg akta Berlina moglo bi se klasifikovati kao prikriveniji način podržavanja takvog nehumanog akta i ne oslobađa SAD od saučesništva u kolonizaciji i trgovini robljem u Africi.
„Otvorena vrata“ i efikasna okupacija
S obzirom na činjenicu da su kolonijalne sile bile pretežno smeštene u priobalnim regionima, Opšti akt Berlina je uspostavio politiku ‘otvorenih vrata’. Ovo je naglašavalo slobodnu i sigurnu navigaciju za brodove, prvenstveno za njihovu trgovinu opljačkanim predmetima.
Takvi uslovi su samo ohrabrivali kolonizatore da dublje ulaze u teritorije tražeći resurse. Ovo je imalo potencijal da dovede do sukoba zbog nedostatka razgraničenja veštačkih granica.
Da bi se ovo rešilo, članci 34 i 35 Opšteg akta Berlina bili su posebno posvećeni konceptu efikasne okupacije. Ovo je obavezivalo osvajače da pokažu efikasnu kontrolu nad okupiranim teritorijama i da regulišu širenje svojih granica obaveštavanjem drugih kolonijalnih sila.
Stoga, podela Afrike nije započela Berlinskom konferencijom 1884. godine, ali je konferencija učinila zvaničnim pravo osvajača da okupiraju teritorije i pljačkaju resurse afričkog naroda.
Uspostavljanje kontrole
Podeljena teritorija postala je mnogo pogodnija za eksploataciju, pa su stoga korišćeni različiti instrumenti, posebno mediji, za sprovođenje takvih aktivnosti.
Do 1950-ih, puna snaga britanske štampe bila je angažovana da skrene pažnju sa ideje jedinstva Kvamea Nkrume, označavajući ustav za postizanje takve svrhe kao ustav sa diktatorskim ambicijama i umesto toga podržavala Nacionalni oslobodilački pokret (opozicionu političku partiju), koji je podržavao slabiji federalni sistem koji bi fragmentirao homogeno stanovništvo Gane.
Nkrumahovo insistiranje na razvoju afričkog kontinenta kroz jedinstvo kasnije je dovelo do njegovog svrgavanja od strane Nacionalnog oslobodilačkog veća (vojne hunte) kroz navodni CIA orkestrerani državni udar kojim su rukovodili general-major Kvasi Kotoka, general Džozef Artur Ankra, brigadir Kvasi Amankva Afrifa i pukovnik Ignacijus Kutu Ačampong. Svi su oni bili obučeni na Kraljevskoj vojnoj akademiji Sandhurst ili u Britanskom vojnom koledžu, oba u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Koncept podele i vladanja je bio mnogo gori u Ruandi i Južnoj Africi
Koncept podele i vladanja bio je mnogo gori u zemljama koje su imale snažan etnocentrizam i segregaciju, poput Ruande i Južne Afrike. Pre nego što je Ruanda imala prvi kontakt sa kolonijalnim osvajačima 1894. godine, zemlja je bila sastavljena od klanova za koje se verovalo da su evoluirali iz naroda koji govore bantu jezik iz Burundija i Ruande.
Tokom vremena, klan Tutsi postao je moćniji i u velikoj meri vladao nad ostalima kroz ‘Uburetva’ (oblik radnog sistema). Uprkos razlikama, nije se moglo zamisliti da će se dogoditi ozbiljna katastrofa, ali nakon Prvog svetskog rata, Belgijanci su proširili postojeće razlike uvođenjem ličnih karata za svaki klan kao način razlikovanja između Tutsija i Hutua.
Ovo je pomoglo Belgijancima da obezbede povlašćen tretman za Tutsije, kao način da dobiju naklonost za kontrolu nad ljudima i resursima. Takva marginalizacija dovela je do krvavih sukoba između Hutua i Tutsija koji su odneli živote više od 800.000 ljudi 1994. godine, sa 2.000.000 raseljenih.
Afrička potraga za jedinstvom u multipolarnom svetu
Ravnoteža snaga prikazana u Južnoj Africi, na primer, sprečila je genocid poput onog u Ruandi.
Rasistički režim aparthejda podržan sa Zapada koji je favorizovao imperijalističku pljačku resursa Južne Afrike kroz različite kapitalističke pristupe, posebno od strane Ujedinjenog Kraljevstva i Sjedinjenih Država, srušen je zahvaljujući Afričkom nacionalnom kongresu Nelsona Mandele kao rezultat masovne podrške koju je imao od Sovjetskog Saveza u to vreme.
Koncept afričkog jedinstva koji je zamišljao Nkruma inspirisao je panafrikanističke lidere poput Muamera Gadafija, čija je odluka da ujedini afričke ekonomije trgovanjem afričkom naftom u zlatnom dinaru umesto u američkom dolaru, ugrozila dominaciju američkog dolara i američku predvođenu zapadnu hegemoniju.
Kao rezultat toga, on je eliminisan kroz političke mahinacije NATO predvođene SAD, uključujući vazdušne napade i isporuke oružja pobunjeničkim grupama.
Afrička potraga za multipolarnim sistemom evoluirala je na osnovu istorijskih iskustava sa imperijalizmom. Danas, Kvame Nkruma i Muamer Gadafi možda više nisu tu, ali koncept afričkog jedinstva u multipolarnom svetu duboko odjekuje u umovima Afrikanaca.
