Naučnici su nedavno u novom istraživanju otkrili da jedan sastojak hrane, karotenoid fitoen, značajno produžava život crva oblića (Caenorhabditis elegans) i smanjuje paralizu povezanu sa Alchajmerovom bolešću.
Autori studije objavljene u časopisu Antioxidants ističu da planiraju sprovesti dodatna istraživanja kako bi utvrdili kakvu bi potencijal taj sastojak mogao imati u prevenciji bolesti kod ljudi.
Istraživanja efekta ishrane
U poslednjih nekoliko godina, naučnici su napravili značajan napredak u razumevanju kako određeni prehrambeni spojevi mogu usporiti starenje i pomoći u prevenciji bolesti povezanih sa godinama, uključujući Alchajmerovu bolest.
Nova studija sprovedena je u saradnji istraživača sa Univerziteta u Sevilji u Španiji i tima dr. Marine Ezkure sa Univerziteta u Kentu u Velikoj Britaniji.
Istraživanje je pokazalo da fitoen, koji se prirodno nalazi u raznom povrću i voću, može značajno produžiti životni vek crva oblića Caenorhabditis elegans i smanjiti proteotoksične efekte amiloidnih pločica, ključnih u razvoju Alchajmerove bolesti.
Prema rezultatima studije, koja je deo doktorske disertacije Angeles Moron Ortiz, životni vek nematoda u studiji povećan je između 10% i 18,6%.
Što je još važnije, istraživači su otkrili da je spoj doveo do smanjenja toksičnih efekata amiloidnih pločica između 30% i 40%. Ovi rezultati ukazuju na to da bi fitoen mogao imati važnu ulogu u borbi protiv starenja i neurodegenerativnih bolesti.
Šta je fitoen?
Fitoen (phytoene) je međuproizvod u biosintezi karotenoidâ. Sinteza fitoena predstavlja prvu fazu u sintezi karotenoidâ u biljkama.
On se kroz hranu nakuplja u različitim ljudskim tkivima, uključujući jetru, pluća, dojku, prostatu, debelo crevo i kožu. Poznato je da njegove nakupine u koži pružaju zaštitu kroz nekoliko mehanizama: delovanjem kao apsorber UV zraka, kao antioksidans i protivupalno sredstvo.
Zašto je studija sprovedena na crvima oblićima?
Jedan od ključnih elemenata ove studije bio je korišćenje crva C. elegans kao modela za istraživanje. Taj mali crv često se koristi u biomedicinskim istraživanjima zbog genetske sličnosti s ljudima u osnovnim biološkim procesima, kao što su starenje i reakcije na toksine.
C. elegans i njegov značaj
C. elegans je do sada više puta bio ključan u otkrićima koja su dovela do Nobelovih nagrada, uključujući programiranu stanicnu smrt i RNA interferenciju.
Model C. elegans omogućava naučnicima da brzo procene efekte različitih spojeva na stanice zbog veoma kratkog životnog veka od nekoliko nedelja.
U ovom slučaju, istraživači su mogli pratiti ne samo produžavanje životnog veka, već i uticaj fitoena na formiranje amiloidnih pločica povezanih s Alchajmerovom bolešću, što je omogućilo preciznu procenu potencijala ovog spoja u borbi protiv bolesti povezanih sa starenjem.
Zaštita od Alchajmerove bolesti
Jedan od najvažnijih efekata fitoena koje su istraživači primetili bio je smanjenje toksičnosti amiloidnih pločica. Amiloidne pločice su nakupine proteina koje se formiraju u mozgu pacijenata s Alchajmerovom bolešću i doprinose progresiji bolesti oštećujući moždane ćelije. Smanjenje ovih pločica kod nematoda daje nadu da bi fitoen mogao igrati ključnu ulogu u prevenciji ili usporavanju Alchajmerove bolesti kod ljudi.
Osim smanjenja efekata pločica, naučnici su primetili i odlaganje početka paralize kod nematoda, što je još jedan pokazatelj da fitoen može pružiti zaštitu od neurodegenerativnih bolesti. Ovi rezultati su za sada prekiminarni, ali pokazuju veliki potencijal za dalja istraživanja.
Mogućnosti prevencije
Naučnici su izrazili zadovoljstvo početnim rezultatima, ali ističu da je potrebno više istraživanja kako bi se bolje razumeli mehanizmi kojima fitoen utiče na dugovečnost i Alchajmerovu bolest.
Dr. Paula Mapeli Bram, jedna od autorki studije, izjavila je: “Ovo su veoma uzbudljivi prekiminarni rezultati, i sada tražimo finansijska sredstva kako bismo nastavili ovu liniju istraživanja i otkrili kroz koje mehanizme se ovi efekti ostvaruju.”
Budući da se fitoen prirodno nalazi u mnogim namirnicama, njegova potencijalna primena u prevenciji bolesti je izuzetno privlačna.
Osim toga, fitoen je supstanca koja se dobro apsorbuje u ljudskom telu i prisutna je u mnogim tkivima, uključujući kožu.
Fitoen u svakodnevnoj ishrani
Tim profesora Antonija Hesusa Melendeza Martineza sa Univerziteta u Sevilji već 15 godina proučava fitoen i druge karotenoide, sa naglaskom na njihovu ulogu u zdravoj ishrani. Njihova istraživanja ukazuju na to da se fitoen može koristiti u održivoj proizvodnji hrane, čime bi se smanjio rizik od bolesti povezanih sa starenjem.
Fitoen se nalazi u mnogim svakodnevnim namirnicama kao što su paradajz, šargarepa, kajsije, crvena paprika i citrusi poput narandži i mandarina.
Stoga bi povećan unos ovih namirnica mogao imati važnu ulogu u prevenciji bolesti povezanih s godinama i zaštiti od neurodegenerativnih poremećaja poput Alchajmerove bolesti.
