Rupa do rupe. Kozja staza. Asfalt retkost. Tamo i gde ga ima, oronuo je i ispucao. Na nekim pravcima ostali su samo obrisi da je nekada postojao. Tako se u najkraćem može opisati stanje putne infrastrukture na području srpskih povratničkih opština u Kantonu deset u FBiH, odnosno u Drvaru, Glamoču i Bosanskom Grahovu.
Viši nivoi vlasti u zemlji ih sabotiraju. Ne izdvajaju novac za rešavanje problema putne infrastrukture, osim u onim hitnim slučajevima, kada nema kuda dalje, kada su primorani.
Čelnici lokalnih zajednica, navode da njihov budžet nije dovoljan da ulažu u poboljšanje puteva koja vode do okolnih sela. Ali su i svi redom saglasni da će, ako se nastavi dosadašnji tempo ulaganja u puteve na području Drvara, Grahova i Glamoča biti potreban čak jedan vek da oni ne izgledaju onako kako bi trebalo.
Katastrofa
Načelnica Drvara Dušica Runić navodi da se stanje u vezi sa putnom infrastrukturom na području te opštine trenutno može ocijeniti kao nezadovoljavajuće.
– Najkraće rečeno, putevi na lokalnom nivou su u katastrofalnom stanju. Tokom prošle godine tri puta smo se susretali sa elementarnom nepogodom i tada je došlo do velikog odrona većine makadamskih puteva – kazala je “Glasu Srpske” Runićeva.
Podsjeća i da je opština Drvar nadležna za održavanje lokalnih makadamskih puteva, ali i da iz skromnog budžeta te lokalne zajednice, a koji je socijalnog karaktera, nemaju dovoljno novca za ulaganje u putnu infrastrukturu.
– Jedan dio sredstava smo ove godine uspjeli obezbijediti iz Civilne zaštite za putnu infrastrukturu. I to samo zbog činjenice da je procijenjena šteta na putevima u novembru prošle godine, a nakon druge elementarne nepogode, bila veća od 220.000 maraka. Dakle, samo zahvaljujući tome uspjeli smo dobiti dio sredstava da saniramo štetu od kantonalne i federalne Civilne zaštite – kazala je Runićeva.
Izdvojeni novac od kantonalnog i federalnog nivoa, navodi ona, je samo mali dio novca.
– Zbog lošeg budžeta opštine mi ne možemo da izdvajamo sredstva ni izbliza onoliko koliko bi trebalo – kazala je Runićeva.
Hitni slučajevi
Problem loše putne infrastrukture u ovoj lokalnoj zajednici posebno je izražen u slučajevima kada je nekome od tamošnjeg stanovništva potrebna hitna medicinska pomoć.
– Zimi čistimo puteve i uvijek smo u kontaktu sa medicinskim osobljem Doma zdravlja. U ljetnom periodu do ljudi kojima je potrebna hitna medicinska pomoć dolazimo terenskim vozilom ili onima prilagođenima za loše stanje na putevima – navela je Runićeva.
Ona se osvrnula i na ponašanje najviših nivoa vlasti u zemlji koji najkraće rečeno sabotiraju srpske povratničke opštine i ne ulažu u putnu infrastrukturu.
– Prošle godine niti jedan projekat ove opštine nije prošao na javnom pozivu Ministarstva za ljudska prava i izbjeglice BiH. Ove godine je bio novi poziv, novi konkurs. Prijavili smo se i čekamo rezultate. Kod svih institucija kandidujemo maksimalan broj projekata. Oni se uglavnom odnose na izgradnju i rekonstrukciju postojeće infrastrukture – kazala je Runićeva.
Prva žena opštine Drvar sa razočaranjem navodi da će, ako se ovim tempom nastavi ulaganje u putnu infrastrukturu u ovu povratničku opštinu u FBiH biti potrebno pola pa čak i čitav vijek da se ona popravi.
– Sve je dotrajalo. Ti putevi su rađeni polovinom prošlog vijeka i mi trenutno nemamo mogućnost da ulažemo u izgradnju novih, osim u onim rijetkim situacijama kada nam se odobri novac da se realizuje neki projekat – zaključila je Runićeva.
Obrasli šibljem
Ništa bolja situacija nije ni u Bosanskom Grahovu. Lokalni putevi su obrasli šibljem i granjem, a iz budžeta te lokalne zajednice nema novca za sanaciju.
– Opština Bosansko Grahovo ima 163 kilometra lokalnih puteva. Sada možete zamisliti koliko je to veliki broj. Sva održavanja padaju na teret ove male lokalne zajednice. Na sve moguće načine rješavamo ono što možemo. Od viših nivoa vlasti dobijamo nešto novca za ove regionalne puteve, dobijemo neku siću i za taj lokalni nivo, a to su mali i neznatni iznosi – kazao je “Glasu” načelnik Bosanskog Grahova Uroš Đuran.
Nema neprohodnih puteva, ali su oni obrasli šumom, nadvile su se grane nad njima.
– To bi trebalo sjeći, ali mi nemamo mašina za te namjene. Uglavnom je riječ o makadamskim putevima. Oni rijetki su presvučeni asfaltom, a koji je na skoro svim putevima oronuo i ispucao. Dio tih puteva asfaltiran je prije proteklog rata, a mali dio samo nakon toga – naveo je Đuran.
Istog stava je kao i načelnica Drvara, da bi više brige o putnoj infrastrukturi na lokalu u srpskim povratničkim opštinama trebalo da povedu viši nivoi vlasti u zemlji.
– Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice neznatan dio novca ulaže u našu opštinu. Nedavno su bili raspisali konkurs za obnovu kuća. Našoj opštini su dodijelili svega 5.000 maraka. Na kraju su nama dali da sprovedemo tu proceduru. To sam odbio jer ne možemo mi raspisati konkurs da se ne javi bar 100 ljudi. To najbolje odslikava stvarno stanje koliko viši nivoi vlasti vode računa o ulaganju u povratničke opštine – poručio je Đuran i dodao da bi bez imalo sumnje trebalo više ulagati u ove lokalne zajednice ako želimo da ljudi tamo opstaju, a ne da nestaju.
I regionalni put makadamski
Nešto bolja situacija je po svemu sudeći u Glamoču, gdje navode da se bore svake godine da izdvoje nešto novca za asfaltiranje puteva koji vode ka okolnim selima.
– Nešto novca dobijemo i sa nivoa Kantona i FBiH. Tako da svake godine asfaltiramo po nekoliko kilometara. Ima još puno makadamskih puteva u Glamoču koje moramo stalno rekonstruisati i obnavljati. Makadam kao makadam. I kada ga obnovimo za godinu dana opet propadne – rekao je “Glasu Srpske” načelnik Glamoča Nebojša Radivojša.
Za očekivati je, navodi on, da u skorije vrijeme neće ni izbliza svi lokalni putevi biti presvučeni asfaltom.
– Budžet opštine je mali, ali svake godine uradimo ponešto. Dobijeno je nešto novca za ove namjene i od Sekretarijata za izbjegla i raseljena lica Vlade RS. Ali to je sve nedovoljno da bi se u skorije vrijeme mogli pohvaliti da imamo asfaltirane puteve – poručio je Radivojša.
Gorući problem, naglašava on, jeste regionalni put od Glamoča do Drvara. On je u dužini od 15 do 17 kilometara i dalje makadam.
– Znači dvije opštine povezane su regionalnim putem koji i dalje nije u potpunosti asfaltiran. Nadamo se da će i to biti uskoro riješeno – poručio je Radivojša.
„Glas Srpske“ je pokušao dobiti odgovor i od resornog ministra za ljudska prava i izbjeglice BiH Selvida Hurtića zašto sabotiraju izdvajanja za putnu infrastrukturu u srpskim povratničkim opštinama u Kantonu deset, ali on nije odgovarao na pozive.
Postoji nada
Delegat iz reda Srba u Domu naroda Parlamenta FBiH Goran Broćeta rekao je da je u putnu infrastrukturu proteklih decenija u Bosanskom Grahovu, Glamoču i Drvaru veoma malo uloženo novca od strane viših institucija u FBiH.
– Realizovani su uglavnom oni projekti koji su dijelom sufinansirale i srpske povratničke opštine. Međutim, posljednjih nekoliko mjeseci i ulaskom SNSD-a u kantonalnu Vladu naišli smo na pruženu ruku i na kompromis te na zdrav politički dijalog od strane hrvatskih predstavnika o pitanju mnogo stvari. Jedan od primjera jeste i uvođenje srpskog jezika i nacionalne grupe predmeta – kazao je “Glasu Srpske” Broćeta.
Dodao je da su u više navrata do sada apelovali da se više sredstava usmjeri u opštine u koje se Srbi vraćaju.
Imaju obećanja da će dio puta od Drvara prema Glamoču biti saniran, a koji je u veoma lošem stanju sa desne strane kada se ide iz pravca Drvara ka Glamoču.
– Pokušavamo i da kao goruću temu nametnemo to što skoro čitav vijek jedino opštine Drvar i Glamoč nisu spojene asfaltnim putem. Tako da se nadamo da ćemo natjerati vlade Kantona deset i FBiH da usmjere dio novca za asfaltiranje od 15 do 20 kilometara tog puta – naveo je Broćeta. Dodao je da su prethodnih dana razgovarali sa premijerom FBiH Nerminom Nikšićem. On im je savjetovao da konkretizuju prijedloge o pitanju srpskih povratničkih opština, a koje će oni na kraju analizirati i pokušati realizovati.
