U ISTORIJI svetskog vazduhoplovstva Srbi zauzimaju neke od najznačajnijih mesta.
Prvi avion koji je srušen u istoriji svetske ratne avijacije oborio je pre ravno 106 godina iznad Kragujevca srpski vojnik, zvao se Radoje Ljutovac.
Datum kada je Ljutovac oborio nemački/austrougarski avion – 30. septembar, uzet je za slavu Protivavionske artiljerije Kraljevine Jugoslavije, a danas se slavi kao Dan artiljerijsko-raketnih jedinica za protivvazduhoplovna dejstva Vojske Srbije.
Srpski artiljerac Radoje Raka Ljutovac je za vreme Prvog svetskog rata ušao u istoriju avijacije kao prvi čovek koji je vatrom sa zemlje oborio avion, kada je pucao iz poljskog topa sa Metinog brda, kod Kragujevca. Njegov podvig je tim značajniji ukoliko se u obzir uzme činjenica da Srbija u to vreme nije imala organizovanu protivavionsku artiljeriju, a pojava nemačkih aviona naterala je srpsku vojsku da improvizuje odbranu.
– Drhtala mi je ruka da ne smem da promašim. Ja sam stavio na topče končić. Napravio sam krstić i gađao kroz cevku, vodeći top kako avion leti, sa preticanjem od, možda, dva polja avionske dužine. Tad sam opalio – to je to –
Raka Ljutovac je kasnije, kao vojnik, stigao i do Solunskog fronta, gde je unapređen u narednika, a zbog zasluga u Velikom ratu odlikovan je Karađorđevom zvezdom sa mačevima, Medaljom Albanske spomenice i Medaljom Spomenice rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918. godine.
Porodica Ljutovac je odlikovanja poklonila kruševačkom Narodnom muzeju uz još neke lične Rakine predmete. Kragujevac, koji je bio centar vojne industrije, tokom 1915. godine u tri navrata napale su eskadrile tadašnje austrougarske vojske. Kada je skinuo uniformu, prvi svetski protivavionac Radoje Ljutovac otvorio je radnju u Trsteniku i ostatak života proveo skromno. Umro je u 81. godini, 25. novembra 1968. godine.
Drugo – vojni pilot, koji se u istoriju svetskog vazduhoplovstva upisao kao prvi koji je poginuo na ratnom zadatku, takođe je Srbin. Bio je to Mihailo Petrović. Nastradao je u Prvom balkanskom ratu kada je ispao iz aviona kojim je upravljao.
A treće – famozni, „neoborivi“ i „nevidiljivi“ F-117, oborili su pripadnici Vojske Jugoslavije. Najmoderniji bombarder je pao i to je bio šok za najveću vojnu silu. „Stelt“ je završio u srpskim njivama.
Tako su Srbi i treći put, zvanično, ušli u istoriju vojne avijacije.
Šajkača
