Često se zadnjih godina u regionalnoj javnosti diskutuje o Svetosavlju. Mnogi analitičari, intelektualci posmatraju ga kao fenomen srpskog nacionalizma, pa čak i šovinizma. No, da li je zaista tako?
Da bi smo razumeli pojam svetosavlja, možemo se osvrnuti na knjigu svetog Justina Popovića “Svetosavlje kao filosofija života“. Predgovor knjige je napisao sveti Vladika Nikolaj Velimirović. U jednom djelu predgovora on navodi, da se Svetosavlje može razumjeti kao Pravoslavlje srpskog stila.
Svetosavlje je Pravoslavlje srpskog stila
Ova jedna rečenica iz predgovora je bila dovoljna za razne pomenute intelektualce da svetosavlje označe kao srpski nacionalistički klerikalni pokret ,,krvi i tla“. Ovo dokazuje da ovi ljudi vjerovatno ako su se obavještavali o svetosavlju iz pomenute knjige, pročitali su u najboljem slučaju, jedino predgovor, koji su obradili i protumačili na njihov način.
Međutim, mislim da najveći broj samo stereotipno ponavlja šta su čuli jedni od drugih. Naravno, pogrešno tumačenje se dalje širilo u pogrešnom smjeru. Treba dodati da su ovakvom stavu zaista možda i doprinijeli pojedini srpski nacionalisti, koji su svetosavlje pogrešno određivali.
Svetosavlje je idenje za Isusom Hristom
Sa stanovišta svetog Justina Popovića svetosavlje se može odrediti kao idenje za Gospodom Isusom Hristom. U raznim aspektima života. Sveti Sava je kao vodič ka Isusu Hristu. Najpre, srpskoga naroda, jer kao što kaže Isus Hristos, “Ja sam došao najpre izgubljenim ovcama doma Izrailjeva“. Ali to ne znači da je došao samo Jevrejima nego čitavom svijetu.
Proglašavati svetosavlje kao ideologiju ,,krvi i tla“, bilo bi kao da neko za hrišćanstvo kaže da je to jevrejska pomenuta ideologija. Tako recimo, može neki narod ili čovjek, putem svetosavlja, kako ga je opisao sveti Justin Ćelijski da dođe do Isusa Hrista, a da uopšte nije Srbin.
Pogotovo Srbi predstavljaju most između Istoka i Zapada. Imamo manastir Studenicu, koja je spolja u gotičkom zapadnom stilu, a iznutra u vizantijskom.
Sveti Sava je simbol Srba
Tako nije čudo, kako kaže Vladika Jovan Ćulibrk, da je baš manastir Platina u Americi, a koji je osnovao otac Serafim Rouz, pripao Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi. Kao, što su apostoli Petar i Pavle simboli Rima, sveti Patrik Irske, sveta Nina Gruzije, sveti Sergije Radonješki Rusije, tako je i sveti Sava Srba. U tom nekom nacionalnom smislu se može posmatrati, ali to je sporedno ne glavni značaj.
Glavni značaj jeste da je putem Svetog Save, Srbi, pa i ostali balkanski narodi i razni pojedinci širom sveta učvrstili svoju veru u Isusa Hrista. To je glavni značaj svetosavlja, ne kao što to žele da predstave ostrašćeni nacionalisti ili građanski orijentisani intelektualci. Sa tim pokazuju da pričaju napamet, da po svojoj nekoj logici donose zaključke.
Svetosavlje je po svetom Justinu Ćelijskom, bijeg iz ,,vodenice smrti“ ovoga sveta, pronalaženje smisla raznih aspekata ljudskog delanja putem Hrista. Znači svetosavlje je prečica ka Isusu Hristu, koji daje smisao ljudskom postojanju na zemlji.
Autor: Miloš Lalatović
