Isusova molitva – „Gospode Isuse Hriste, Sine Božiji, pomiluj me grešnog“ – jedna je od najdubljih i najsnažnijih molitava u hrišćanskoj tradiciji, posebno u pravoslavlju.
Njeni koreni sežu u rano hrišćanstvo, a nadahnuta je novozavetnim stihom iz Jevanđelja po Luki (18,13), gde carinik, svestan svog greha, moli Boga: „Bože, milostiv budi meni grešnome.“ U svom punijem obliku, molitva u sebi objedinjuje ispovedanje vere (Isus Hristos je Sin Božiji), priznanje greha i moljenje za milost.
Isusova molitva se počela intenzivnije upražnjavati u ranoj monaškoj tradiciji pustinjaka Egipta, Palestine i Sinaja, od 4. veka pa nadalje. U prvim monaškim zajednicama, ona je služila kao stalna unutrašnja molitva koju su monasi ponavljali da bi neprestano bili u prisustvu Božijem.
Šta predstavlja Isusova molitva hrišćanima?
Isusova molitva je više od reči – ona je životni stav, kompas u životu pravoslavnog hrišćanina. Njena moć leži u prostoti i dubini. Ponavljajući ovu molitvu, hrišćani ne samo što prizivaju ime Božije, već ulaze u razgovor sa Hristom, u postojano pokajanje i zajednicu sa Bogom.
Sveto Pismo više puta naglašava važnost prizivanja Božijeg imena, a u Isusovoj molitvi to se čini na najkoncentrisaniji i najličniji način.
Molitva služi kao duhovno oružje u borbi sa strastima, zlim mislima i unutrašnjim nemirima. Ponavljajući je, čovek se smiruje, stiče sabranost i postepeno ulazi u stanje unutrašnjeg mira i ljubavi. Sv. Jovan Lestvičnik je pisao da je Isusova molitva „veza između čoveka i Boga koja ne popušta“.
Isihazam i molitva srca
Posebno važnu ulogu Isusova molitva dobija u tradiciji isihazma, razvijenoj u manastirima Svete Gore. Isihasti su razvili tehnike disanja i telesne sabranosti koje pomažu verniku da molitvu useli u srce – da ne bude samo izgovorena, već da postane deo bića. Tada se govori o „molitvi srca“, stanju u kojem duša stalno i tiho izgovara molitvu, čak i kada čovek ćuti.
Ova praksa je naročito opisana u slavnoj knjizi „Mudri pustinjak“ i u „Pričama ruskog hodočasnika“, gde glavni lik uči da ne prestaje da izgovara Isusovu molitvu, čak ni u snu, što vodi ka dubokom unutrašnjem prosvetljenju.
Molitva kao način života
Isusova molitva nije namenjena samo monasima. Nju izgovaraju i mirjani, u svakodnevnim životnim situacijama – u trenucima straha, tuge, radosti ili odluke. Ona postaje unutrašnji oslonac, stalno podsećanje na Božije prisustvo i ljubav. Mnogi hrišćani svedoče da su u najtežim trenucima upravo kroz ovu molitvu doživeli mir i nadu.
Dozivanje živog Hrista, Spasitelja
Sveti Oci Crkve često podsećaju da se u imenu Isusovom nalazi spasenje. Izgovarajući Isusovu molitvu, hrišćanin ne doziva apstraktnu silu, već živog Hrista, svog Spasitelja. To je molitva koja približava dušu Bogu više nego bilo koja druga, jer sadrži sve – veru, ljubav, pokajanje, molbu i ispovedanje.
Isusova molitva nije samo jedna od hrišćanskih molitvenih formula. Ona je duboki unutrašnji poziv Hristu, poziv na milost, prisustvo Božije i spasenje onog koji je izgovara. U svojoj jednostavnosti, ona otkriva neiscrpnu dubinu. Njena moć se ne nalazi u magičnim rečima, već u otvorenosti srca onoga ko je izgovara. Zato je ona vekovima bila i ostala molitva srca – najličniji izraz čoveka koji traži Boga.
