Davne 1913. godine, Jovanka Bončić Katerinić, rođena u Nišu, postala je prva žena inženjer u istoriji Nemačke, diplomirajući na Visokoj tehničkoj školi u Darmštatu. Ovaj izuzetan događaj zabeležile su i tadašnje nemačke novine, među kojima i berlinski list Ilustrovane novine, koji je na naslovnoj strani objavio fotografiju diplomaca sa posebnim naglaskom na mladu Jovanku kao pionira u oblasti tehničkih nauka.
U Nemačkoj je njen doprinos ostao prepoznat i priznat i više od jednog veka kasnije. Univerzitet u Darmštatu i danas dodeljuje nagradu koja nosi njeno ime — priznanje za posebna naučna dostignuća u oblasti materijala i geonauka namenjeno ženama. Takođe, jedna od ulica u ovom nemačkom „gradu nauke“ nazvana je po njoj, a njena biografija se nalazi i na zvaničnoj stranici univerziteta kao primer istaknutog i istorijski značajnog studenta.
Ipak, njen doprinos na domaćem terenu, posebno u Srbiji i Banjaluci, dugo je ostao u senci, uprkos tome što je reč o jednoj od ključnih figura u arhitekturi i građevinarstvu na našim prostorima u prvoj polovini 20. veka. Malo je poznato da je Jovanka Bončić koautor projekta Banskog dvora u Banjaluci, objekta koji danas predstavlja jedan od najznačajnijih arhitektonskih i kulturno-istorijskih simbola grada. Bila je članica tročlanog projektnog tima koji je realizovao ovaj objekat, a njen doprinos se smatra presudnim za izgled i kvalitet projekta.
Osim toga, njen životni put je podjednako inspirativan kao i njena profesionalna dostignuća. Tokom studija u Nemačkoj upoznala je ukrajinskog inženjera Andreja Katarinića, za koga se kasnije udala. Sa njim je živela u carskoj Rusiji sve do 1922. godine, kada se, usled posledica Oktobarske revolucije, sa porodicom vraća u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. Upravo u tom periodu nastaju njena najznačajnija dela u oblasti arhitekture.
Jovanka je stvarala u duhu srpsko-vizantijskog stila, koji je u međuratnom periodu bio veoma zastupljen u javnim i obrazovnim objektima. Bila je autor brojnih važnih projekata: zgrade Učiteljskog doma, odnosno Ženske učiteljske škole kraljice Marije, zgrade Veterinarskog fakulteta, kao i dela banjskog kupatila u Banji Koviljači. Njeno ime povezuje se i sa rekonstrukcijom dela doma „Ankera“ u Balkanskoj ulici u Beogradu.
Saradnjom sa drugim značajnim arhitektama tog doba ostavila je trajan pečat i u oblasti visokog obrazovanja. Učestvovala je u izradi projekta zgrade Pravnog fakulteta u Beogradu, u saradnji sa istaknutim arhitektom Petrom Bajalovićem. Pored toga, samostalno je projektovala bolnicu u Despotovcu, gimnaziju u Smederevu i nekoliko zgrada osnovnih škola širom Srbije.
Za svoj rad dobila je značajna državna priznanja. Orden Svetog Save petog reda dobila je 1928. godine, dok je 1938. godine odlikovana Ordenom Jugoslovenske krune, takođe petog reda. Uprkos tim zvaničnim priznanjima, nakon Drugog svetskog rata njeno ime postepeno je potiskivano iz javnosti i struke, a njen doprinos ostao nedovoljno osvetljen.
Danas, više od jednog veka nakon što je prva žena stekla inženjersku diplomu u Nemačkoj, vreme je da se njeno ime vrati u istorijski, akademski i kulturni kontekst koji joj pripada. Jovanka Bončić Katerinić nije bila samo simbol proboja žena u muškom dominiranom svetu nauke i tehnike, već i autentičan tvorac dela koja su i danas u funkciji i svedoče o njenom stručnom, estetskom i kulturološkom značaju.
Njen život i rad zaslužuju više od povremenih pomena. Predstavljaju materijal za naučne studije, izložbe, pa čak i filmsku adaptaciju. U vremenu kada se sve više govori o vidljivosti žena u nauci i kulturi, Jovanka Bončić je primer koji nadmašuje vremenske i prostorne okvire — pionirka, naučnica, arhitekta, žena koja je ostavila neizbrisiv trag u istoriji srpske i evropske arhitekture.
