“Ima svetlih časova, naročito svetlih noći, koje se retko javljaju; u njima se nađe rešenje pitanja, ili se smisle planovi naučnog rada.”
Njegov život i delo opisani su u filmovima i serijama. Deo je ekipe maturanata koji su kasnije postali intelektualni vrh srpskog naroda. Cvijićev opis klime Šumadije, književnik Milorad Pavić pretočio je u delo “Predeo oslikan čajem”, a moto “Studirati nogama, a ne u kabinetu”, odzvanja i danas univerzitetskim hodnicima.
Priča Jovana Cvijića je pomalo nesvakidašnja. Iz prvobitne želje da studira medicinu, put ga je odveo baš na geografiju, kojoj se kasnije u potpunosti i posvetio.
S obzirom na to da nije bilo sredstava za njegovu stipendiju u inostranstvu, jedan od profesora mu je predložio da sluša studije geografije na Velikoj školi u Beogradu, koje su mu kasnije i utabale put do Bečkog univerziteta.
Znanja je prikupljao od velikih evropskih profesora u oblasti geomorfologije, klimatologije i geotektonike. Zaljubivši se u ovu nauku, doktorirao je, a njegova disertacija imala je snažan uticaj na utemeljenje i dalji razvoj nove discipline – „karstologije“, nauke o morfologiji i hidrografiji krasa.
Izvanredna govornička veština o strukturi i podeli planina Balkanskog poluostrva, učvrstile su mu poziciju u evropskim naučnim krugovima. I dok je posmatrao okolinu vrha Stare planine -Midžora, i planinu u Bugarskoj – Rilu, prepoznao je tragove glacijacije u vidu 102 gorska oka, planinska jezera, što ga je dovelo do samog vrha lestvice u društvu.
Jovan Cvijić, naučnim radom bavio se skoro četrdeset godina. Od njegovog prvog rada, koji je objavio davne 1889. godine – „Ka poznavanju krša Istočne Srbije“, nastalo je više stotina naučnih istraživanja.
Inspiraciju je pronalazio u brojnim ekspedicijama na koje je išao po Balkanskom poluostrvu, Južnim Karpatima i Maloj Aziji.
Izučavanje života različitih naroda navelo ga je da se posveti antropogeografskom istraživanju.
Njegova najpoznatije dela su „Balkansko poluostrvo“ i „Južnoslovenske zemlje“, a dvotomna „Geomorfologija“ predstavlja polaznu osnovu u savremenim istraživanjima.
Cvijić je imao važnu ulogu i u reformi školstva. Bio je jedan od osam prvih profesora Beogradskog univerziteta, rektor u dva mandata, a pomogao je i u osnivanju posebne katadre za etnologiju.
Kako je govorio, „Gimnazija formira inteligenciju i karakter, možda više i snažnije i u nekim pravcima dublje nego Univerzitet; ona je od velikog uticaja na duh i moralnu vrednost budućih intelektualnih naraštaja“.
Veliki geografičar dvadesetog veka, utemeljitelj savremenih naučnih istraživanja, nosilac je engleske, francuske i američke medalje. Bio je cenjeni član mnogih svetskih naučnih društava.
Muzej Jovana Cvijića
Pored brojne literature , sa Cvijićevim životom i delom možemo se upoznati ako posetimo Kopitarevu gradinu u Beogradu.
Kuća Jovana Cvijića, po njegovim nacrtima sagrađena 1905. godine, pretvorena je u muzej.
Događaje sa svojih velikih ekspedicija, oslikao je u ambijentu, a svaki detalj je dizajniran u duhu secesije, koja je obogaćena elementima srpske nacionalne primenjene umetnosti.
Salon i soba Cvijećeve supruge su autentični. Posebno zanimljivo posetiocima je fotelja za dvoje, u obliku slova S.
Ostali delovi kuće su pretvoreni u izložbu.
I dok šetamo ulicom Jovana Cvijića, penjemo se na vrh planine Rudnik koji je po njemu dobio ime ili držimo novčanicu na kojoj je utisnut njegov lik, ne možemo a da se sa ponosom ne osvrnemo na dela koja je ovaj otac geografije ostavio srpskom društvu.
