Boj na Mišaru je jedan od najznačajnijih događaja u Prvom srpskom ustanku, ne samo zbog vojnog uspeha već i zbog uloge koju su imali ključne srpske vođe. Ona predstavlja simbol borbe za slobodu i inicijalni momenat za stvaranje moderne srpske države.
Pripreme za bitku
Nakon niza pobeda i poraza u Prvom srpskom ustanku (počeo 1804. saborom ustanika u Orašcu), srpski ustanici su se našli suočeni sa potrebom da zaustave nadmoćnu tursku vojsku koja je krenula iz Bosne da ponovo uspostavi kontrolu nad Šapcem i delom Srbije. Glavni turski komandant, Sulejman-paša Skopljak, bio je odlučan da u krv potopi ustanak i učvrsti osmansku vlast.
Karađorđe Petrović, kao vođa ustanka, prepoznao je važnost pripreme za ovu bitku. On je okupio najbolje srpske vojvode, koji su imali ključnu ulogu u organizaciji i vođenju bitke.
Među najznačajnijim vođama su bili:
Jakov Nenadović – Iskusni vojvoda i jedan od prvih srpskih vođa koji se uključio u ustanak. Bio je ključna figura u organizaciji odbrane na Mišaru. Jakov je bio poznat po svojoj hrabrosti i sposobnosti da motiviše vojnike, što je bilo presudno za moral ustanika.
Milan Obrenović – Brat budućeg kneza Miloša Obrenovića, Milan je predvodio deo srpskih snaga i bio odgovoran za održavanje discipline među vojnicima. Njegovo vojno iskustvo i taktičko znanje pomogli su u organizaciji odbrambenih linija.
Pop Luka Lazarević – Istaknuti sveštenik koji je postao vojvoda, predvodio je konjicu u presudnom trenutku bitke. Njegov napad na turske snage s leđa pokazao se ključnim za pobedu. Luka Lazarević je bio poznat po svojim hrabrim jurišima i snažnoj veri u slobodu, što je dodatno motivisalo ustanike.
Ilija Birčanin – Još jedan značajan vojvoda, Birčanin je bio poznat po svojoj hrabrosti i organizacionim sposobnostima. U bici na Mišaru bio je odgovoran za jedan od ključnih sektora odbrane, i njegovo učešće je bilo presudno za odbijanje prvih turskih napada.
Poznate vođe boja na Mišaru bili su još i: Stojan Čupić, Mateja Nenadović, Cincar Janko Popović, Lazar Mutap, Sima Marković, Miloš Stojićević Pocerac i Sekula Gavrilović.
Bitka na Mišaru: Tok i strategije
Srpski ustanici su, vođeni Karađorđem, pažljivo odabrali položaj za bitku. Mišar, kao uzvišenje u ravnici, pružao je odličan strateški položaj za defanzivnu bitku. Srbi su iskopali duboke šančeve i utvrdili svoje položaje, što im je omogućilo da se odbrane od nadmoćnije turske vojske.
Srpska vojska je brojala oko 7.000 pešaka, 2.000 konjanika i pet topova, dok su Turci krenuli u boj sa 40.000 ratnika.
Početak bitke
Bitka je počela 13. avgusta 1806. godine rano ujutro, kada su turske snage napale srpske položaje. Turci su pokušavali da probiju srpske linije koristeći brojčanu nadmoć, ali su se suočili sa odlučnim otporom.
Srpski ustanici su koristili šančeve i brda kao prirodne prepreke, a njihova precizna paljba iz vatrenog oružja dodatno je usporavala turski napredak.
Nakon nekoliko neuspešnih pokušaja, Sulejman-paša je naredio veliki napad sa svih strana, u nadi da će srpske snage biti pregažene. Međutim, u ovom kritičnom trenutku, Karađorđe je poslao popa Luku Lazarevića sa konjicom u kontraofanzivu.
Dok je pop Luka bio sa jedne strane, sa druge su bili Mateja Nenadović i Lazar Mutap koji su krenuli ka vezirevom štabu i turskoj artiljeriji. Prvo su eliminisali tursku artiljeriju koja je bila okrenuta u kontra smeru pa zatim i tursku rezervu, tako da su imali čistac do vezirevog štaba.
Čuveni dvoboj Luke Lazarevića i Kulin-kapetana
Ovu bitku je obeležio čuveni dvoboj između popa Luke Lazarevića i Kulina-kapetana, nedaleko od rečice Dumače. Naime, vojske ove dvojice kapetana su se sukobile, a pošto su im kubure zakazale, došlo je do borbe sabljama.
Iako je Kulin-kapetan bio dosta spretniji ratnik sa sabljom, pop Luka se snašao i šipkom za punjenje kubure udario Kulina po licu, tako da ga je srpska vojska usmrtila puščanom paljbom nakon što je pao na zemlju.
Luka Lazarević, teško ranjen od sablje Kulin-kapetana, skrivao se po obližnjim šumarcima dok nije došao do šanca i tako preživeo. Sablju Kulin-kapetana je zaplenio Miloš Stojićević Pocerac i tako je doneo kao trofej u srpski štab. Srpska vojska je na taj način pobedila nekoliko puta brojčaniju vojsku.
Posledice bitke
Pobeda u boju na Mišaru je bila odlučujuća za dalji tok Prvog srpskog ustanka. Osmanska vojska, koja je imala jasnu nameru da slomi srpski otpor, pretrpela je težak poraz, što je značajno podiglo moral ustanika i naroda.
Turski gubici su bili veliki, dok su srpski borci, zahvaljujući mudroj strategiji i hrabrosti vođa, pretrpeli relativno male gubitke.
Nakon bitke, Karađorđe je postao još popularniji među narodom i ustanici su se osetili snažnijima u svojoj borbi za slobodu. Pobeda je omogućila srpskim vođama da konsoliduju teritorije pod svojom kontrolom i pripreme se za dalje borbe protiv Osmanlija.
Značaj bitke u srpskoj istoriji
Bitka na Mišaru ostala je duboko ukorenjena u kolektivnom pamćenju srpskog naroda. Postala je simbol borbe za slobodu i otpora protiv turskog jarma. U narodnoj tradiciji, Karađorđe i njegovi saborci se često pominju kao heroji koji su svojim delima omogućili rađanje moderne srpske države.
Brojni pesnici i pisci su kroz narodnu epiku ovjekovečili ovu bitku, a ona se često pominje kao jedan od najvažnijih događaja u srpskoj istoriji. Pored toga, bitka na Mišaru je imala i širi regionalni značaj, jer je inspirisala druge narode Balkana da se bore za slobodu od Osmanlijskog carstva.
U političkom smislu, pobeda na Mišaru je bila ključna za dalju diplomatsku i vojnu aktivnost Srbije u borbi za nezavisnost, postavljajući temelje za kasnije uspehe u oslobodilačkim ratovima.
