Ozren, vekovna planina srpskog naroda, u Odbrambeno-otadžbinskom ratu oskrnavljena je zverskim ubistvima boraca i civila na ozrensko-vozućkom ratištu gde su srpske glave kačene na zidove, a zarobljenici proživljavali paklene muke sve do poslednjeg daha.
Naređenjem 3. korpusa tzv. Armije BiH od 31. marta 1995. odred „El mudžahid“ direktno je bio potčinjen 35. diviziji KOS-a sa sedištem u Zavidovićima.
Prvi mudžahedini stigli su na područje srednje Bosne. Mnogi od njih bili su pripadnici terorističke organizacije „Al Kaida“, a cilj im je bio osvajanje baze odakle bi ova organizacija mogla da dalje operiše.
Prisustvo mudžahedinskih dobrovoljaca legalizovano je još 1992. odlukom Alije Izetbegovića da bi 13. avgusta naredne godine general Rasim Delić potpisao naređenje kojim se odobrava formiranje odreda s nazivom „El mudžahid“ u zoni odgovornosti 3. korpusa.
Prva tri meseca, kobne 1995. godine, protekla su pod snegom uz povremene oružane provokacije. Strahote za Srbe došle su s kasnim prolećem.
„Preživeli borci VRS pamte nalete verskih fanatika preko kote Humka koje je predvodio Abu Avdulah iz Libije, koji je bio veteran iz rata u Avganistanu, a koji je u ovom napadu poginuo. Na srpskoj strani su bili veliki gubici. Samo iz prnjavorske brigade poginula su i nestala najmanje 53 borca. Tih dana nestao je i Radomir Sandić iz Crkvene kod Prnjavora, otac jedne od 12 tragično stradalih beba u banjalučkom porodilištu 1992. godine“, zapisano je u publikaciji Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih koja je rađena u koordinaciji sa boračkom organizacijom opštine Srbac, s fokusom na stradanje Srpčana na ozrensko-vozućkom ratištu 1995.
Mudžahedini su bili prepoznatljivi po klanju. Odsečene glave odnosili su kao ratni trofej, piše Glas Srpske.
„Krajem juna 1995. grupa inostranih mudžahedina napala je položaj srbačke brigade u rejonu Paljenika. Dva pripadnika čete vojne policije su ubijena prilikom ispomoći napadnutoj prnjavorskoj brigadi u rejonu Nikolinog brda. Njihova unakažena i obezglavljena tela, sa ubodnim povredama, razmijenjena su naknadno“, zapisali su autori koji su, prilikom rada na ovoj publikaciji, osim izvora iz literatura, zaveli i svedočenja nekadašnjih boraca na ovom ratištu.
Mudžahedini su, između ostalog, imali u svojoj bazi poseban šator za verske obrede, a jedna ruševna kuća bila je pretvorena u zatvor za zarobljenike. Seča ljudskih glava i delova tela, piše, bila je redovna pojava, pri čemu su glave najčešće odsijecane sekirama. Neki od mudžahedina tada su izgovarali „tekbir“, a preostali odgovarali „Alahu- ekber“.
– Mudžahedini su zarobljenicima donosili odsečene glave srpskih boraca, od kojih su jednu prepoznali, a iz kojih je kapala sveža krv. Naređivali su im da ljube odsečenu glavu srpskog vojnika kojeg su prvo živog zarobili te tukli da bi ga na kraju obezglavili. To je bila glava Gojka Vujičića. Nakon što su bili naterani da izljube glavu, mudžahedin ju je okačio na ekser na zid sobe. Glava je u toj sobi bila tri dana – piše u publikaciji Centra.
Zarobljenici su mučeni i na druge načine. Jedan je bio i prikopčavanje električnih uređaja na delove tela kako bi izazvali električni udari.
– Vezane lancima vodili su na obližnju reku i tamo ih terali da leže u vodi po nekoliko časova, a posle ih tako mokre vraćali u logor. Izvodili su ih oko 14 časova, kada je najjače sunce, te im naređivali da legnu na leđa i gledaju sunce, a u tim trenucima u zubima su morali držati jedan komad drveta. Svakodnevno su od zarobljenika tražili da prihvate islamsku veru – istaknuto je.
Obredno ubijanje na Vozući mudžahedini su zabeležili na fotografijama i video-trakama.
„Scene smaknuća srpskih boraca su jezive. Visili su okačeni o užad, vezani su potapani u burad, prijećeno im je klanjem, deljeni su noževi da se međusobno ubijaju, a tukli su ih svime što im je padalo pod ruku. Postojala je čak i informacija da je 28 odsečenih glava zarobljenih boraca sa Vozuće poslato u Teheran“, piše u publikaciji Centra.
Borbe u unutrašnjosti Ozrena su zaustavljene sklopljenim primirjem 12. oktobra 1995. Dejtonskim mirovnim sporazumom osvojena teritorija bivše vozućke opštine pripala je FBiH. Sredinom novembra 1997. godine u rejonu Gostovića ekshumirano je 17 srpskih leševa – 13 obezglavljenih, jedna glava je bila pored tela, dok su ostaloj trojici lobanje bile razbijene.
U Vozućoj su ostali devastirani crkveni objekti, na hiljade opljačkanih i uništenih kuća, razorenih sela, zaselaka, spaljena imanja, ubistva i torture zarobljenika. Više od 7.000 duša je proterano sa vekovnih ognjišta.
Tri decenije posle pripadnike odreda „El mudžahid“ iz Alžira, Tunisa, Jemena, Avganistana i Saudijske Arabije, u Federaciji vole nazivati „braniocima Bosne“ dok proterano srpsko stanovništvo iz Vozuće nosi epitet agresora. I to je jedan jako značajan segment ovdašnjeg ratnog paradoksa.
Na inicijativu „Zavičajnog udruženja Zavidovićana“ iz Doboja, koje vodi nekadašnji načelnik Štaba 4. ozrenske brigade Zoran Blagojević, od 2007. na dan pada Vozuće (10. septembar) održava se marš „Stazama egzodusa“ koji ima za cilj da podseti na surovu sudbinu koju je srpski narod doživeo na Ozrenu i put kojim su krenuli.
Kako je NATO uništio „Kraljicu“
Krajem avgusta u rat, na strani Bošnjaka, direktno se uključila avijacija NATO pakta operacijom kodnog naziva „Namernom silom na Republiku Srpsku“. Očigledan primer sadejstva je upravo ozrensko-vozućki rejon što je na kraju dovelo do pada Vozuće.
„Hronologija događaja iz septembra 1995. ukazuje na to da je zadatak NATO-a bio da uništi glavno čvorište veze VRS na Ozrenu, repetitor „Kraljicu“, što je dovelo do prekida komunikacija između jedinica VRS koje su bile tu i odsječenosti od Glavnog štaba i ostatka Srpske. Nakon što je 7. septembra repetitor u potpunosti uništen, u jutarnjim časovima 10. septembra 2. i 3. korpus su pokrenuli akcije tokom kojih je pala Vozuća i usledio egzodus Srba“, zapisano je u publikaciji Centra.
