Ljubitelji vere, kulture, umetnosti i knjige mogu ovih dana čuti da je ovo godina kada se proslavlja 200 godina od rođenja jednog srpskog episkopa i zadužbinara Vićentija Krasojevića, rođenog 1824. godine u Gornjoj Crnući. Iako Crkva ne pridaje veliki značaj slavljenju nečijeg rođenja, već se veći akcenat stavlja na dan upokojenja čovekovog, zasigurno je razlog ovakve jedne proslave upravo velika zasluga ovog vraćevšničkog duhovnog gorostasa.
Ko je bio Vićentije Krasojević?
Za pravoslavnog hrišćanina jedan od najvažnijih dana je dan kada se duhovno rodi i postane član Crkve kroz svetu tajnu Krštenja. Ovog potonjeg vladiku najverovatnije je krstio čuveni Melentije Pavlović, prvi poglavar Srpske crkve i prvi čovek u kneževoj sviti. Upravo njegovim blagoslovom, Vićentije odlazi u obližnji manastir Vraćevšnicu da uči školu, a zatim završava i dva razreda Beogradske bogoslovije. Zamonašen je 1844. godine. Najpre postaje iguman, arhimandrit, a 1873. godine i episkopa Užičko – kruševački (žički).
Kako je izgledao ovaj čovek?
Sačuvano je samo nekoliko portreta ovog episkopa, te su u čast proslave ovog jubileja likovni umetnici, slikari i studenti Akademije Srpske Pravoslavne Crkve za umetnosti i konservaciju pokušali da odgovore na ovo pitanje kroz likovni Konkurs za najbolji rad na temu života i rada ovog srpskog arhijereja u kategorijama: slikarstvo, ikonična stilizacija i crtež.
Po svedočenju savremenika prote Sretena J. Mihailovića, episkop Vićentije je bio rasta srednjeg, dostojanstvenog lika i pogleda, inteligentan i prema onome vremenu dosta obrazovan sveštenomonah. Imao je lepu dugu kosu i bradu koju je pažljivo negovao. Svakad se lepo i čino-odevao, shodno svome činu i crkvenim propisima. Lepo je čitao i pevao, imao je tih i melodičan glas. Živeo je skoro asketskim životom. Vrlo je malo jeo i pio. Bio je vrlo štedljiv i nije voleo nikakve ceremonije.
Povodom pomenutog likovnog konkursa, u Narodnoj biblioteci oragnizovana je izložba pod nazivom „EPISKOP VIĆENTIJE – 200 godina od rođenja“. Izložba je samo jedan segment planiranih događaja proslave ovog jubileja čiji će glavni događaj biti u novembru mesecu u Galeriji SANU.
Zanimljivosti iz njegovog života
Vićentija Krasojevića je knez Miloš odlikovao zlatnim krstom Svetoandrejske skupštine.
Episkop Vićentije se još za života zalagao za prikupljanje i prepisivanje narodnih starina i arhivskih dokumenata. Upravo njegovom zaslugom biblioteka manastira Vraćevšnice vremenom je postala jedna od najcenjenijih u Srbiji.
Bio je ljubitelj umetnosti pa je u manastiru osnovao i galeriju slika. Zanimljiv podatak je da su jedan impozantan deo galerije činila dela Đure Jakšića, koji je na njegov poziv boravio u manastiru i naslikao portrete svih srpskih vladara i istorijske kompozicije iz Prvog i Drugog srpskog ustanka.
Ugledan duhovnik i poštovani episkop tog kraja i narodni prvak – kao takav biva biran za narodnog poslanika 1868. godine.
Svu svoju imovinu zaveštao je za prosvetne ciljeve. Po njegovoj želji osnovana je zadužbina za školovanje njegove familije i đaka iz Gornje Crnuće sa sedištem i njegovoj kući u Beogradu. Od novca koji je ostavio u Upravi fondova podignute su nove Zadužbinske zgrade.
Zgrade zadužbine su davane pod zakup od koga su deljene stipendije potomcima zadužbine.
U zgradama su bile smeštene: Beogradska bogoslovija, Kraljevska srpska državna štamparija, biblioteka pravnog fakulteta i Akademija likovnih umetnosti.
Zgrade zadužbine su nacionalizovane 1958. godine.
Dobar koren rađa i dobre plodove
Vladika Vićentije zamonašio je i tri vredna monaha koji su kao arhijereji ostaviti lep trag u našoj crkvenoj istoriji. To su mitroliti Vikentije (Krdžić), Nićifor (Perić) i episkop Meletije (Vujić).
Mitropoliti Vikentije i Nićifor su mučenički stradali za veru i kanonizovani su od strane Svetog arhijerejskog sabora naše SPC za svetitelje. Njihovi sveti likovi se mogu videti na ikoni Svetih mučenika Surduličkih.
Dok čitamo o Vićentiju, sve nam jasnije postaje njegova veličina i lik. Radujemo se proslavi i pevamo stihove novonapisane pesme: Vićentije krasni, neka ti je slava!
Tijana Stamenović je ikonopisac, student master akademskih studija na Akademiji SPC za umetnosti i konservaciju, na odseku zidno slikarstvo – freskopis. Koordinator izložbe „Episkop Vićentije – 200 godina od rođenja“ u Narodnoj biblioteci Srbije.
Tijana Stamenović za Kompas info
