Cjelokupni Zapad je mobilisao sve svoje vojnike, fanatike i plaćenike da zauzme bogatstvo na Istoku. Resursi pravoslavne zemlje postali su izazov za osvajanje. Ovo nisu naslovi iz novina, niti analize sadašnjeg geopolitičkog obračuna, ovo su istorijske činjenice o vremenu Svetog Save. Krstaške vojske bile su mobilisane u odbranu svetinje; tražili su se razlozi za duhovni pohod, kao što se danas koristi tzv. kršenje međunarodnog prava. Tada je pravi razlog bila „odbrana svetinja“. Pod izgovorom da disciplinuju šizmatičke nasilnike i da pravoslavno carstvo vrate u „pravu“ vjeru, stvorili su vjekovnu konfuziju i uništili centar pravoslavnih zemalja.
Kao i danas, tako i onda, naše zemlje i narod bili su svrstani na stranu neprijatelja sa Zapada. Koliko god da smo se trudili diplomatski da budemo neutralni, ipak u njihovim očima nikada nismo bili. Uzalud je Stefan Prvovjenčani uzeo krunu od pape — i dalje se nismo integrisali u njima podobne, samo smo bili bliže vazalskom odnosu. Prije krstaškog rata vođena je velika i sveobuhvatna propaganda dehumanizacije i satanizacije Carigrada. Vizantija je predstavljana kao šizmatička, pokvarena i okrutna, kako bi se opravdao opšti rat protiv nje. Krstašima su grijesi bili oprošteni kada su donijeli zlato Carigrada na Zapad. Evropa je izgrađena od opljačkanih djelova carigradskih palata, trgova, radnji, blagajni i trezora. Ukradeni su i čuvena vajarska kompozicija konja na Trgu Svetog Marka, nevjerovatni zlatni oltar istoimene crkve i neprocjenjiva biblioteka.
Vizantijski naučnici, zanatlije i umjetnici pobjegli su u Italiju, donoseći Zapadu nepoznatu civilizaciju. Tako je počela renesansa i formiranje Evrope kakva je danas. Bogatstva Istoka bili su potrebni tadašnjim hegemonima, koji su iskoristili sve resurse, mobilisali se i, naravno, koristili pravoslavni narod za proksi rat. Pljačka Konstantinopolja dovela je do razvoja Evrope. Jasno je da se svaki oblik istorije ponavlja, i danas možemo sagledati tadašnja vremena i prilike gledajući sadašnjost.
Srbi, koji stoje na prelazu civilizacija, na vjetrometini geopolitičkih događaja, ubrzo su postali jasna meta. Jasno je bilo da ono što je naše, lako bi, iz najdublje pohlepe velikih sila, moglo biti oteto. Naše svetinje za njih su bile samo običan plijen.
Istorija srpskih zemalja, je priča o stalnom kretanju između dvije tačke, Istoka i Zapada, poput klatna koje nikad ne miruje. To klatno često je za nas bilo giljotina. Već deset vijekova Srbi se nalaze na ovoj prekretnici, rascjepljeni između svojih unutrašnjih težnji ka Istoku i vanjskih okolnosti koje ih guraju ka Zapadu. Ono što je Sveti Sava uspio ostvariti bilo je više od običnog kompromisa. On je svoj narod postavio na mjesto gdje su Istok i Zapad samo početne tačke, a ne krajnje odredište. Ideja državnosti, naroda i diplomatije vezana je za vječnost.
Suverenizam i duhovna utemeljenost postaju jedini model opstanka naše države. Sveti Sava je, prije dobijanja autokefalnosti crkve, jasno definisao normative. Zakonopravilo postaje temelj vladavine prava, a ono srpsko nacionalno biće prvi put na klatnu geopolitičkih promjena definiše formulu opstanka — jedinstvo. Nacionalno biće koje je kompaktno u geopolitičkoj polarizaciji, proishodište za opstanak nalazi samo u sebi. Temelji koje je Sveti Sava postavio postaju tajna opstanka u vijekovima koji su uslijedili, ali i u složenim vremenima kakva su danas. Temelji nikada nisu bili stvar kompromisa, niti bi pragmatično mogli biti ustupljeni zarad opstanka. Sam je opstanak vezan za njih, i odricanje bi samo stvorilo nepovratni proces nestanak.
Svetosavlje kao ideja opstanka nadživjelo je države, carstva, geopolitike i ostalo jedino utočište u burnim vremenima, provjerena formula našeg opstanka.
