Mlada Bosna predstavlja istorijski političko-revolucionarni omladinski pokret koji je nastao na prelazu iz XIX u 20. veku u provinciji Bosni i Hercegovini. Ova organizacija, koju čini veći broj omladinskih revolucionarnih organizacija, imala je za cilj borbu protiv austrougarske okupacije i pripajanja Bosne i Hercegovine, zajedno sa njenom pripajanjem Srbiji i drugim južnoslovenskim zemljama.
Mlada Bosna, iako nije bila potpuno konstituisana, predstavljala je snažan pokret koji je omogućio ujedinjenje različitih omladinskih grupa širom provincije. Njen osnovni cilj bila je borba za nacionalno, političko, socijalno i kulturno oslobođenje Srba, koji su činili većinu na ovim prostorima i živeli u ropstvu pod austrougarskom vlašću.
Članovi „Mlade Bosne“ se bavili različitim formama otpora protiv okupatora. Nakon aneksije Bosne i Hercegovine 1908. godine, aktivnost je narastala, sa demonstracijama, spaljivanjem zastava i raskidom letaka. Posebno se ističe Sarajevski atentat, izvršen 28. juna 1914. godine, kada je član Mlade Bosne, Gavrilo Princip, atentatom na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda poslužio kao povod za Prvi svetski rat.
Ova organizacija je bila poznata po svojoj revolucionarnosti i idealima oslobođenja.
Mlada Bosna sa sve Ivom Andrićem pic.twitter.com/qDiECIVV5S
— Serbian Team UN SC 1244 🇷🇸 (@SerbianTeam) July 27, 2022
Dva glavna programa koja je pokret pratio bila su program Vladimira Gaćinovića, većinski orijentisan kao „proosrpski“, i program Dimitrija Mitrinovića, „jugoslovenski“. Iako su se programi razlikovali, ideje srpstva i jugoslovenstva se tada nisu smatrale oprečnim, već su se dopunjavale.
Mlada Bosna je dala mnoge imena srpskoj istoriji, a njeni članovi, kao što su Gavrilo Princip, Bogdan Žerajić, Danilo Ilić i Ivo Andrić, obeležili su našu istoriju.
Sarajevski atentat
Događaji koji su doveli do Prvog svetskog rata duboko su se odigrali u srcu Sarajeva, kada je Gavrilo Princip, mladi član Mlade Bosne, izvršio atentat na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda. Princip je bio samo jedan od šest atentatora, ostali uključujući Muhameda Mehmedbašića, Vasu Čubrilovića, Nedeljka Čubrilovića, Cvjetka Popovića i Trifka Grabeža, su koordinisani od strane Danila Ilića. Svi oni bili su članovi studentskog revolucionarnog pokreta poznatog kao Mlada Bosna.
Osnovni politički cilj ove grupe bilo je oslobađanje Bosne i Hercegovine od austrougarske vlasti i stvaranje zajedničke „jugoslovenske” države. Atentat, izvršen 28. juna 1914. godine, ne samo što je ubrzao Julsku krizu, koja je dovela do objave rata Srbiji od strane Austrougarske, već je i inicirao niz događaja koji su kulminirali u Prvom svetskom ratu.
Skupina atentatora, koje je predvodio Princip, sastojala se od šestoro mladih ljudi iz ove revolucionarne organizacije. To su bili Muhamed Mehmedbašić, Vasa Čubrilović, Nedeljko Čubrilović, Cvjetko Popović i Trifko Grabež. Atentat je izvršen na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju tokom njihove posete Sarajevu.
Cilj atentata bio je izraziti protest protiv austrougarske vlasti i zahtevati oslobađanje Bosne i Hercegovine, kao i stvaranje zajedničke jugoslovenske države. Gavrilo Princip, stojeći na uglu Ferhadije i Latinske crkve, uspeo je izvesti atentat prostrlivši pucnjem u austrougarskog prestolonaslednika .
Ceo niz političkih i diplomatskih incidenata i konfrontacija između velikih evropskih snaga poslužio je kao okvir za izbijanje Prvog svetskog rata u avgustu 1914. godine.
Atentatori su osuđeni na suđenju u Sarajevu, Pincip je dobio kaznu od 20 godina zatvora, dok je petorica starijih optuženih bila osuđena na smrt vešanjem.
Velo misterije i danas se nadvija nad Mladom Bosnom. O njenim članovima se i dalje šuška, a neki poput Mustafe Golubića, Ive Andrića igrali su značajnu ulogu u nastavku istorijskih dešavanja.
