U Donjem Birču, na izvoru rečice Lovnice nalazi se manastir Lovnica, udaljen dva i po kilometra od Šekovića. U spomenicima i literaturi poznat je i izraz „Lomnica“.
Prema nekima, naziv Lovnica podstiče zato što je mesto gde se nalazi „lomno i slomno“. Ali oba imena imaju zajedničko poreklo u staroj zemljoradničkoj terminologiji i znače „naviljak“ ili „mali plast“.
Po predanju, ovaj je manastir zadužbina kralja Dragutina Nemanjića. Predanje kaže da „tu Dragutin sazida manastir na mestu gde je lov lovio i mestu koje ga je lepotom zadivilo“.
Prilikom turskog osvajanja Bosne i prvih decenija njihove vlasti stradale su stare građevine i od gradova postale su „gradine“, a od crkava „crkvine“.
Kod naroda su ostale uspomene, ali i želja za obnovom crkava i manastira i ta se želja ostvarila posle obnove Pećke patrijaršije (1557). Tad je zauzimanjem velikog vezira Mehmeda Sokolovića za patrijarha srpskog postavljen njegov brat Makarije. On je od sultana dobio odobrenje za obnavljanje crkava i manastira, ali je ova gradnja dozvoljavana samo tamo gde je postojala crkva ili manastir u staroj državi.
Izgradnja novog manastira Lovnice, posle obnove Pećke patrijaršije, učinjena je blizu starog crkvišta, ali na novoj lokaciji, da bi bio manje izložen očima često razuzdanih turskih četa koje su ovuda prolazile, pa je uvučen do samog izvora Lovnice, pod strmom i visokom planinom.
Mnoga isceljenja
Manastir Lovnica jedan je od posećenijih. Među njima je i veliki broj dece, a pokloničke grupe iz cele Republike Srpske i Srbije dolaze naročito u maju.
Manastir Lovnica je po isceljenjima odmah posle manastira Ostrog. Tu je izvor lekovite vode i svi verujući uzimajući tu vodu, da boluju bilo koje bolesti, dobiju isceljenje. Posebno bračni drugovi koji nemaju dece, koji su kršteni i venčani u crkvi i koji su verujući, nakon uzimanja te vode, dobijaju potomstvo.
Jedinstven ikonostas
Svete freske u manastiru su najskupoceniji dragulj u Evropi. Među njima je i Prestona ikona Majke Božije, koja je jedinstvena u srpskoj crkvi.
Ikonostas je u Lovnici izrađen 1578. godine i započet je živopis crkvenih zidova od strane tada najpoznatijeg slikara u srpskoj crkvi, pećkog monaha Longina. S obzirom na angažovanje najpoznatijeg i najcenjenijeg slikara obnovljene Pećke patrijaršije, može se zaključiti da je manastir Lovnica u to vreme negovao visoke zahteve fresko-slikarstva, kao i da se radilo uz velike finansijske mogućnosti ktitora.
Prema ktitorskoj kompoziciji saznajemo i da su osnivači ove crkve bili „smireni Genadije“ i „smireni Akakije“. O tadašnjem stanju u narodu i u samom manastiru svedoči završetak natpisa svih slikara o živopisanju lovničke crkve 1608. godine:
„I ako štogod pogrešismo, molimo vam se, svoj bratiji našoj, nemojte nas kleti, jer smo bili u mnogom strahu od Turaka i softa i od mnogog drugog zla“. Lovnica je, kao i drugi srpski manastiri, naročito u vreme ropstva, bila prava narodna kuća. Narod je izdržava, narod njome i upravlja. Uz svoje sveštenike bira odlične ljude za „crkvene kmetove“, koji dele sa sveštenicima brigu o manastiru, a zajedno s njima su i političke vođe porobljenog naroda.
Izgled crkve
ovnička je crkva na prvi pogled vrlo jednostavna. Spolja predstavlja jednobrodnu građevinu sa nešto užom pripratom i petostranom apsidom, tako da njena osnova ipak ima oblik sažetog upisanog krsta.
Spoljna silueta crkve je vrlo skromna i jednostavna, ali je unutrašnji prostor mnogo življi. Bogato profilisani dovratnici i prozori, izvedeni od lokalnog zelenog kamena, samo upotpunjuju taj utisak.
Sveti Georgije
Pod svodovima manastira, pored Hristove prestone ikone nalazi se ikona svetog Georgija, patrona ove crkve. Posebnu i važnu celinu živopisa monaha Longina predstavlja nebeska liturgija u kubetu.
U brdu iznad pčelinjaka ima baštica u kojoj se sestre trude da usiju najnužnije povrće za potrebe, kao i jedna leja sa rasadom cveća“.
