Turskim hatišerifima iz 1830. i 1833. godine Srbija je dobila autonomiju i pravo da podiže kulturno-prosvetne i zdravstvene ustanove.
Razvoj Kragujevca kao kulturnog i administrativnog centra Srbije
Zahvaljujući činjenici da je Kragujevac u to vreme bio prestonica obnovljene Srbije, u kojem je knez Miloš Obrenović podigao svoj dvor sa upravnim i administrativnim aparatom, u njemu se utemeljuju: Knjažesko-serbska tipografija, Novine serbske pod uredništvom Dimitrija Davidovića, Gimnazija (1833), Knjažesko-serbski teatar (1835), Knjažesko-serbska banda, koju osniva Jozef Šlezinger, Liceum Knjažestva Serbskog (1838), muzej, biblioteka, prva galerija, Sud kragujevački (1820), bolnica, prva apoteka. To je uslovilo dolazak učenih Srba iz Vojvodine, koji će u Kragujevcu započeti pionirski rad na kulturno-prosvetnom polju.
Početci pozorišta u Kragujevcu
U Kragujevcu se prve pozorišne predstave pominju 1825. godine. Pripremao ih je i izvodio učitelj Đorđe Evgenijević sa đacima. Na poziv kneza Miloša, u jesen 1834. godine u Kragujevac dolazi Joakim Vujić, kao ličnost velikog pozorišnog iskustva i poznavalac obimnog pozorišnog repertoara. Postavljen je za direktora teatra sa zadatkom da organizuje rad pozorišta.
Knjaževsko-serbski teatar: Prvi pozorišni ansambl i repertoar
Knjaževsko-serbski teatar smešten je u adaptiranim prostorijama tipografije i imao je binu, lože i parter. Repertoar teatra činila su uglavnom dela Joakima Vujića, a glumački ansambl, osim Vujića, koji je bio glavni glumac i reditelj, sačinjavali su mladi činovnici i đaci Gimnazije.
Prve predstave održane su u vreme zasedanja Sretenjske skupštine, od 2. do 4. februara 1835. godine, kada su prikazani Vujićevi komadi uz muziku koju je komponovao Jožef Šlezinger.
Pozorište u Kragujevcu tokom Prvog svetskog rata
U toku Prvog svetskog rata, na improvizovanim pozornicama u vojničkim logorima u izbeglištvu u kojima učestvuju i glumci iz Kragujevca, kao i u gradu, organizovanjem predstava sa patriotskim tekstovima podizan je moral vojnika i naroda.
Obnova pozorišta u Kragujevcu: Narodno pozorište 1935. godine
Na inicijativu Branislava Nušića i poklonika pozorišne umetnosti, u Kragujevcu se 1935. godine osniva Narodno pozorište – prvo profesionalno pozorište posle stogodišnje pauze.
Zbog materijalnih teškoća, pozorište je radilo samo jednu sezonu kada je odlukom Banovinske uprave u Novom Sadu preraslo u Pozorište Dunavske banovine. Ovo pozorište zvanično pokriva teritoriju Kragujevca sve do početka Drugog svetskog rata.
Teatar „Joakim Vujić“: Modernizacija i međunarodna saradnja
U vreme intenzivnog razvoja samoupravljanja, Kragujevačko pozorište, koje od 1965. godine nosi naziv Pozorište „Joakim Vujić“, a od 1970. Teatar, u pogledu repertoara i scenskoj realizaciji dela ostvaruje vrhunska dostignuća.
Požar početkom 1969. godine je za kraće vreme onemogućio rad u samom pozorištu, ali se nastupanje intenzivira na stalnim scenama u drugim mestima, turnejama i razmenama sa pozorištima u zemlji i inostranstvu.
Dodela nagrada i priznanja: Statueta „Joakim Vujić“
Na Dan teatra, svakog 15. februara, eminentnim srpskim piscima, glumcima, rediteljima, scenografima i kompozitorima najstarije srpsko pozorište uručuje statuetu „Joakim Vujić“ (dodeljuje se za izuzetan doprinos razvoju pozorišne umetnosti u Srbiji) i prsten sa likom Joakima Vujića (dodeljuje se za izuzetan doprinos razvoju Teatra i afirmaciji njegovog ugleda u zemlji i inostranstvu).
