Početna » Istorija » Gardoš, jedina preživela Milenijumska kula koja (možda) vodi do Kalemegdana

Simbol Zemuna

Gardoš, jedina preživela Milenijumska kula koja (možda) vodi do Kalemegdana

Jedan od najčešće posećivanih simbola Beograda, Gardoš kula, nalazi se u Zemunu, tik iznad desne obale Dunava, podignuta na temeljima drevne tvrđave Taurunum iz 9. veka.

Dobila je naziv i Milenijumska kula. Ona je jedan od sedam spomenika izgrađenih na različitim stranama sveta, potpuno različite arhitekture, u čast proslave hiljadugodišnje vladavine mađarske vlasti, na ovim prostorima.
Prema legendi, Mađarska je nastala spajanjem sedam plemena pa je zbog toga bilo simbolički važno podići i sedam spomenika. Dva spomenika izgrađena su u Mađarskoj, dva u Slovačkoj, jedan u Ukrajini, jedan u Rumuniji i jedan u Zemunu, dok je u centru Budimpešte podignuto centralno obeležje.

Po završetku Prvog svetskog rata, Austrougarska monarhija se raspala, a kule koje su Mađari smatrali svojima, našle su se van granica mađarske države. Srušene su, a jedino je Gardoš kula ostala da stoji, kao jedan od poslednjih simbola nekadašnje mađarske monarhije.

Ovaj Milenijumski spomenik, napravljen od kamena i opeke, projektovale su mađarske arhitekte. Visok je 36 metara, a gradnja je završena 5. avgusta 1896. godine. Uređen je i park oko kule, a na dan svečanog otvaranja održano je bogosluženje u zemunskim crkvama.

Pogled sa Gardoša
Pogled sa Gardoša

Kao jedna od poslednjih preživelih simbola nestalog carstva, privlači pažnju brojnih arhitekata i istoričara. Zato i ne čudi što priča o njoj prati i legenda o tajnom tunelu, kojim se ispod Dunava može stići do tvrđave na Kalemgdanu.
Naziv ovog jedinstvenog spomenika poznatog kao Gardoš ili Milenijumska kula, u narodu se vezuje i za događaje iz srednjeg veka i Sibljanin Janka (Janoša Hunjadija), mađarskog viteza i velikog borca protiv Turaka.
Ovaj veliki ratnik, umro je u tvrđavi na Gardošu, 440 godina pre zidanja kule. U znak sećanja, narod je kulu nazvao po njemu.

Ruševine tvrđave i Kula Gardoš predstavljaju najstarije građevinske ostatke u jezgru Zemuna. Kula Gardoš, Milenijumska ili kula Sibljanin Janka, kako je ko naziva, proglašena je 1948. godine spomenikom kulture od posebnog značaja. Nakon restauracije, koja je započeta 2006. godine, postala je i jedna od najposećenijih turističkih destinacija.

Sa vidikovca se pruža pogled na Dunav, Zemun, Beograd. Danas se u kuli Gardoš nalaze atelje i galerija, u okviru koje postoji stalna izložbena postavka, posvećena liku i delu srpskom naučniku Milutinu Milankoviću.

Gardoš, kao jedina preživela Milenijumska kula, svedoči i dalje o tome kakav je Beograd bio kroz vekove i da su sve kulture i narodi koji su prošli kroz glavni grad Srbije, od nje napravili metropolu kakva je danas.

Pripremila redakcija Kompas info
Povezani članci:

Portal Kompas Info posebnu pažnju posvećuje temama koje se tiču društva, ekonomije, vere, kulture, istorije, tradicije i identiteta naroda koji žive u ovom regionu. Želimo da vam pružimo objektivan, balansiran i progresivan pogled na svet oko nas, kao i da podstaknemo na razmišljanje, diskusiju i delovanje u pravcu boljeg društva za sve nas.