Dušan Kostić (1925-1999) bio je srpski pesnik, prevodilac i književni kritičar. Rođen je 4. novembra 1925. godine u selu Vukmanovo, nedaleko od Prokuplja, u porodici zemljoradnika. Kostić je ostavio značajan trag u srpskoj književnosti, posebno u poeziji, ali i u prevođenju dela sa ruskog jezika, čemu je takođe posvetio deo svog stvaralaštva.
Obrazovanje i rani život
Kostić je osnovnu školu završio u rodnom selu, a gimnaziju u Nišu i Prokuplju. Nakon Drugog svetskog rata upisao se na Univerzitet u Beogradu, gde je diplomirao na Filološkom fakultetu, na grupi za ruski jezik i književnost.
Poetski opus
Kao pesnik, Dušan Kostić je bio deo tzv. „socijalne poezije“, ali je tokom karijere njegov stil prerastao u mnogo dublju i ličniju refleksiju o temama kao što su priroda, ljudska egzistencija i sudbina čoveka. Prve pesme objavio je krajem četrdesetih godina u raznim časopisima. Njegova poezija bila je obeležena snažnim osećajem za detalj, ljubavlju prema prirodi, ali i dubokom intimnošću koja je provejavala kroz njegove stihove.
Glavna dela
Neki od najpoznatijih Kostićevih pesničkih zbirki su:
„Kruna od paprati“ (1958)
„Vazduh planinje“ (1971)
„Pčele i molovi“ (1978)
„Mesto u svetu“ (1985)
Kroz ova dela, Kostić je stvarao snažnu simboliku i istraživao odnos čoveka i prirode, odnosno duhovno prožimanje tih elemenata. Njegova poezija često se bavila pitanjem prolaznosti života i večne borbe između ranjivosti i snage.
Stil i uticaji
Kostićeva poezija bila je često inspirisana narodnom književnošću i mitologijom, kao i intimnim doživljajem prirode. Iako je u početku bio pod uticajem socijalnog realizma, vremenom je razvio svoj sopstveni, lirski stil. Kostić je umeo da stvori slikovit i emotivan svet kroz jednostavne, ali efektne simbole, i bio je posvećen pesničkoj jednostavnosti koja je prenosila duboke emocije i ideje.
Prevođenje
Pored poezije, Dušan Kostić je bio istaknut i kao prevodilac sa ruskog jezika. Njegovi prevodi uključuju radove nekih od najznačajnijih ruskih pesnika i književnika, kao što su Sergej Jesenjin i Boris Pasternak. Kostićevi prevodi bili su izuzetno cenjeni zbog njegovog osećaja za ritam i zvuk, kao i zbog dubokog razumevanja kulturnih konteksta u kojima su te pesme nastale.
Književna kritika i uticaj
Kostić je takođe bio aktivan kao književni kritičar i esejista, doprinoseći mnogim časopisima i publikacijama. Njegovi eseji i kritike bili su poznati po dubokom razmatranju tema koje se odnose na poeziju, književnost i kulturu uopšte.
Nagrade i priznanja
Za svoje književno delo, Dušan Kostić je dobio brojne nagrade i priznanja, uključujući i značajne književne nagrade u bivšoj Jugoslaviji. Njegova poezija nastavlja da inspiriše i utiče na nove generacije pesnika i ljubitelja poezije.
Smrt
Dušan Kostić je preminuo 12. januara 1999. godine. Ostavio je za sobom značajno književno nasleđe i važan trag u srpskoj poeziji i prevođenju.
U toj tami dugoj blješti moja luča,
Srbijo, iz kandži izleti još mlađa!
Slutim zoru brijegom kroz krv koja ključa
za tvoju slobodu, za sve što se rađa.
Izbjegoh, al’ tvoj sam do dna, zadnje niti,
zar mogu ne voljet dom taj, svoje kraje?
I ovdje, u sv’jetu, ja ću s tobom biti
međ nama daljina makar kolika je.
Jer znam čežnje tvoje, tvoj san, tvoje nade,
znam širinu duše i ljubav bez mjere,
tvoj mrak znam duboki, i tugu, sve jade,
svu bol koju boliš, sve to što te ždere.
Znam šta okom plane. mrko, usred uza,
krenu l’ čete listom, bljesnu li šišane;
znam ti svaku mis’o, svu gorčinu suza,
gnjev tvoj preduboki, lance pokidane.
Zemljo moja rodna! Znam i glad, i hajke,
kevtanja, i spletke, i žuč, mrakobjese;
znam jed šupljoglavca, glas tuđe svirajke,
znam dušu mantije, ćud kneževe kese.
Al’ za tebe trijeh – za dan što će doći,
za pučinu tvoju što se diže smjela,
za sm’jeh tvog proljeća mrak pokidah noći,
za živu ti riječ gorjeh do pepela.
Za sve snove tvoje utkane u strune
gusala, za bajku majke – tkalje meko,
za gorčinu kletve izdaju što kune,
riječ nježnu drage dragom na daleko.
Zemljo moja rodna! Tvoj sam. Rudi pjena
nad buktinjom srca – ljubav tiho plavi.
Ja znam snagu pera, praha razmućena:
svu ljepotu tvoju svjetom da proslavim!
