Zamislite da ste svedok istorijskog trenutka kada se na Vračaru diže veličanstveni Hram Svetog Save, najveća pravoslavna crkva na Balkanu i jedna od najvećih u svetu. Kako je došlo do toga da se na ovom mestu, gde je turska vojska pre 400 godina spalila mošti prvog srpskog arhiepiskopa i prosvetitelja, podigne spomenik vere, kulture i identiteta naroda? U ovom blogu ćemo vam prikazati zanimljivu priču o nastanku ovog hrama, koji je simbol borbe, truda i posvećenosti srpskog naroda.
Prva ideja za podizanje Hrama na Vračaru rodila se još u 19. veku, kada je Srbija dobila autonomiju od Turske. Tada su se pojavile inicijative da se na mestu gde je Sinan-paša 1595. godine spalio mošti Svetog Save izgradi crkva ili spomenik. Međutim, tadašnja vlast nije bila sklona da podrži ovaj projekat, plašeći se reakcije Turaka. Tek 1895. godine, za vremena kralja Aleksandra Obrenovića, izgrađena je mala crkva posvećena Svetom Savi na Vračaru, ali ona nije zadovoljavala ambicije naroda.
Zato je 1905. godine osnovano Društvo za podizanje Hrama Svetog Save na Vračaru, koje je pokrenulo prvi konkurs za izradu projekta hrama. Na konkurs su pristigli razni predlozi, od vizantijskog do neobaroknog stila, ali ni jedan nije odabran. Drugi konkurs je raspisan 1926. godine, nakon što je Srbija postala deo Kraljevine SHS. Ovog puta je žiri odabrao projekat arhitekata Bogdana Nestorovića i Aleksandra Deroka, koji su predložili hram u vizantijsko-srpskom stilu, sa četiri zvonika i velikom kupolom.
Izgradnja hrama počela je 1935. godine, a kamen temeljac postavljen je četiri godine kasnije, u prisustvu kralja Petra II Karađorđevića i patrijarha Gavrila Dožića. Radovi su tekli brzo do početka Drugog svetskog rata, kada je nastala pauza. Za vreme rata, Nemci su koristili gradilište kao parking, a komunističke vlasti nakon rata nisu imale volje da nastave sa izgradnjom hrama. Tako je hram ostao nedovršen do 1984. godine, kada je posle dugih pregovora i molbi patrijarha Germana dobijena dozvola da se radovi nastave.
Od tada do danas, hram je doživeo mnoge promene i dopune, ali još uvek nije potpuno završen. Najveći deo radova obavljen je za vremena patrijarha Pavla, koji je posvetio veliku pažnju ovom projektu. Unutrašnjost hrama je ukrašena mozaicima, freskama i ikonama, a spoljašnjost je obložena belim mermerom i granitom. Hram ima kapacitet od 10.000 vernika, a unutrašnji prostor je površine 3.500 kvadratnih metara. Hram ima i kriptu, gde su sahranjene znamenite ličnosti i poglavari Srpske pravoslavne crkve.
Hram Svetog Save na Vračaru je danas poseban duhovni, kulturni i turistički objekat, koji privlači mnogobrojne posetioce iz zemlje i sveta. On je svedočanstvo o vekovnoj borbi srpskog naroda za slobodu, veru i nacionalni identitet. On je takođe odraz velike posvećenosti i truda našeg naroda kao zavetog amaneta, ali i istinskog umetničkog dela koje svaki posetilac Beograda vidi.
Pripremila redakcija Kompas info
