Tokom 19. veka, Srbija je bila deo Osmanskog Carstva, ali je zahvaljujući ustancima i diplomatskim pregovorima postepeno sticala autonomiju. Hatišerifima iz 1830. i 1833. godine Srbija je postala vazalna kneževina pod suverenitetom Osmanskog sultana, ali sa naslednom vlašću dinastije Obrenović.
Potpuna nezavisnost je bila cilj srpskih državnika
Potpuna nezavisnost postala je glavni cilj srpskih državnika, posebno nakon što je Milan Obrenović postao knez 1868. godine, nakon ubistva kneza Mihaila Obrenovića.
Tokom njegove vladavine, Srbija je krenula putem modernizacije i jačanja institucija, a ključni trenutak dogodio se nakon ratova sa Osmanlijama 1876–1878, kada je na Berlinskom kongresu Srbija konačno stekla punu nezavisnost.
Pored toga, teritorija kneževine proširena je na jug, čime je Beograd dobio bolju stratešku poziciju i kontrolu nad važnim putevima.
Berlinski kongres i međunarodno priznanje
Na Berlinskom kongresu 1878. godine, Srbija je međunarodno priznata kao nezavisna država, ali je knez Milan Obrenović bio svestan da samo suverenitet nije dovoljan da bi Srbija postala politički ravnopravna sa drugim evropskim državama.
Inspirisan činjenicom da su susedne Rumunija i Crna Gora stekle status kraljevine ili ga želele, Milan je nastojao da i Srbija dobije viši status u međunarodnoj zajednici.
Ovaj cilj zahtevao je pažljivu diplomatiju. Srbija je tada bila u poziciji između dve velike sile – Austrougarske i Rusije. Iako su Srbi gajili tradicionalno simpatije prema Rusiji, Milan se odlučio za savez sa Austrougarskom, smatrajući da će mu Beč pomoći u ostvarivanju njegovih političkih ciljeva.
Tajna konvencija sa Austrougarskom iz 1881. godine
Kako bi dobio podršku za proglašenje kraljevine, Milan je 28. juna 1881. godine potpisao tajni sporazum sa Austrougarskom, poznat kao Tajna konvencija Srbije i Austrougarske. Ovim sporazumom Srbija se obavezala da neće preduzimati nikakve političke korake protiv Austrougarske, uključujući teritorijalne pretenzije prema Bosni i Hercegovini, koju je Beč anektirao nakon Berlinskog kongresa.
Zauzvrat, Austrougarska je garantovala podršku Milanu u njegovoj ambiciji da Srbiju uzdigne na rang kraljevine. Ovaj sporazum izazvao je nezadovoljstvo među proruskih krugovima u Srbiji, ali je obezbedio da Srbija neometano dobije novu titulu i status.
Proglašenje Kraljevine Srbije i krunisanje kralja Milana
Dana 22. februara 1882. godine, u svečanoj atmosferi u Beogradu, Narodna skupština donela je odluku da se Kneževina Srbija preimenuje u Kraljevinu Srbiju, a Milan Obrenović je postao kralj Milan I.
Ovaj događaj označio je veliki simbolični trenutak u srpskoj istoriji, jer je Srbija po prvi put u modernoj istoriji postala kraljevina, čime se izjednačila sa drugim balkanskim i evropskim monarhijama.
Svečanosti povodom proglašenja bile su raskošne, a u Beogradu su priređene parade, bogosluženja i razne proslave. Milan je dobio čestitke od mnogih evropskih dvorova, uključujući i cara Austrougarske i cara Rusije, iako su odnosi sa Rusijom u tom trenutku bili narušeni.
Reforme i izazovi tokom kraljevske vladavine
Posle proglašenja kraljevine, Milan je nastavio sa modernizacijom zemlje, ali njegova vladavina nije bila laka. Iako je Srbija dobila viši status, unutrašnje političke tenzije su rasle. Opozicija, predvođena radikalima i narodnjačkim krugovima, kritikovala je njegovu bliskost sa Austrougarskom i autokratski način vladanja.
Kralj Milan je 1888. godine doneo novi Ustav, poznat kao Radikalni ustav, koji je Srbiji dao jednu od najliberalnijih političkih struktura u Evropi tog doba, omogućavajući veću ulogu parlamenta i demokratizaciju zemlje.
Međutim, politički pritisci i lične krize dovele su do toga da Milan 6. marta 1889. godine abdicira u korist svog sina Aleksandra Obrenovića, koji je tada imao samo 13 godina.
Značaj proglašenja kraljevine za budućnost Srbije
Formiranje Kraljevine Srbije 1882. godine imalo je dalekosežne posledice za srpsku državu. Time je Srbija učvrstila svoj položaj na Balkanu i u Evropi, ali su političke podele oko pravca kojim zemlja treba da ide ostale duboko prisutne.
Kralj Milan I ostavio je iza sebe modernizovanu, ali politički nestabilnu državu. Kraljevina Srbija nastavila je da se razvija pod dinastijom Obrenović, sve do tragičnog prevrata 1903. godine, kada su Obrenovići svrgnuti i ubijeni, a dinastija Karađorđević preuzela presto.
Jedan od ključnih trenutaka u Srpskoj istoriji
Proglašenje Kraljevine Srbije pod Milanom Obrenovićem bilo je jedan od ključnih trenutaka u srpskoj istoriji. Iako se oslanjao na Austrougarsku, Milan je uspeo da Srbiju podigne na nivo kraljevine, što je imalo veliki simbolički i politički značaj.
Njegova vladavina ostala je upamćena po modernizaciji zemlje, ali i po političkim turbulencijama koje su pratile njegovu vladavinu. Bez obzira na kontroverze, činjenica ostaje da je 22. februara 1882. godine Srbija postala kraljevina, čime je načinjen značajan korak ka njenoj budućoj ulozi u balkanskoj i evropskoj istoriji.
