Kolubarska bitka, najveća koju je srpska vojska vodila u Prvom svetskom ratu, počela je 1914. godine na frontu širokom oko 200 kilometara od Beograda do Guče. Srpska vojska, posle mesec dana teških borbi, do nogu je potukla Petu i Šestu austrougarsku armiju pod komandom generala Oskara Poćoreka.
Prva faza sukoba i odbrana kote Čovka
Srpska vrhovna komanda (SVK) očekivala je da će nabujale reke i močvarne obale pomoći u zaustavljanju neprijatelja, pa je izdala direktivu da se kota Čovka mora po svaku cenu zadržati.
Loša procena Poćoreka, koji je verovao da su srpske zaštitnice slabo postavljene, omogućila je srpskim trupama da zaustave neprijatelja na nekoliko dana. Međutim, 20. novembra austrougarska vojska uvodi nove snage, što primorava I armiju na povlačenje.
Povlačenje na Suvoborske položaje
U noći između 21. i 22. novembra srpska I armija zauzima nove položaje na grebenu Suvobora. Uprkos žilavom otporu, austrougarske trupe 22. novembra izlaze na liniju fronta. General Živojin Mišić odustaje od planiranog protivnapada zbog teške situacije u Maljenskom odredu, što se pokazalo kao strateški ispravna odluka.
Teški gubici na levom i desnom krilu
Nakon poraza Maljenskog odreda 24. novembra, levo krilo I armije povlači se na liniju Igrište-Babina Glava-Podovi. Neprijateljske snage zauzimaju ključne položaje, poput kote Čovka, što dovodi do povlačenja i desnog krila III armije.
Planiranje kontraofanzive
Živojin Mišić 26. novembra procenjuje situaciju kao kritičnu i odlučuje da zadrži trenutne položaje još nekoliko dana kako bi obezbedio povlačenje na novu liniju zapadno od Gornjeg Milanovca. Ovo taktičko povlačenje bilo je ključ za reorganizaciju srpske vojske.
Zbog gubitka ključnih položaja, uključujući Konatice, Lazarevac i Maljen, Srpska vrhovna komanda odlučuje da se povuče na nove položaje. Komandno sedište premešta se iz Beograda u Kragujevac, dok su jedinice Obrenovačkog odreda i II armije angažovane u pokušaju zaustavljanja neprijateljskog napredovanja.
Posledice Kolubarske bitke
Kolubarska bitka imala je dalekosežan značaj. Austrougarska nije uspela da uništi Kraljevinu Srbiju, što je Centralne sile primoralo da i tokom 1915. godine vode borbe na tri fronta. Srpska pobeda odložila je ulazak Bugarske u rat i doprinela odluci Italije da se pridruži Antanti.
General Živojin Mišić zbog briljantnog vođenja operacije unapređen je u čin vojvode. Nasuprot tome, Poćorek je smenjen, a njegovo mesto preuzeo je feldmaršal August fon Makenzen.
Taktika koja se izučava širom sveta
Kolubarska bitka ušla je u istoriju ratovanja kao primer vojske koja se, predviđena za potpuni slom, reorganizovala, prešla u kontraofanzivu i izvojevala odlučujuću pobedu. Mišićeva taktika pregrupisavanja I armije i koncentrisanog udara na VI armiju izučava se na vojnim akademijama širom sveta.
Obe vojske u Kolubarskoj bici operisale su bez strategijskih rezervi, oslanjajući se na premeštanje snaga unutar postojećih linija fronta, što dodatno naglašava značaj srpske pobede u ovom sukobu.
