Mnogi građani Srbije Novu godinu dočekuju dva puta. Po zvaničnom gregorijanskom i, 13 dana kasnije, po julijanskom kalendaru, iako je „revidirani“ ili „novi julijanski kalendar“ čiji je tvorac srpski naučnik Milutin Milanković najprecizniji u odnosu na tropsku godinu.
Milankovićev novojulijanski kalendar je unapređeni gregorijanski. Ima znatno veću preciznost, a postojeća struktura kalendara nije menjana. Suština je u tome da se napravi kalendar koji će imati što manje odstupanje od astronomskog vremena za koje Zemlja napravi krug oko Sunca (365,2563666 dana), a da se što manje zadire u postojeće navike oko korišćenja kalendara.
Ko ga je prihvatio?
Povećana tačnost ostvarena je tako što je predloženo da bude prestupna svaka četvrta nesekularna godina i samo one sekularne godine koje kad se podele sa 900 daju ostatak dva ili šest. Ovako definisan kalendar imao bi godišnje kašnjenje od 2,75 sekundi, a grešku od jednog dana imao bi za 31.418 godina.
Kalendar su prihvatile: Vaseljenska patrijaršija, Aleksandrijska pravoslavna crkva, Rumunska, Bugarska, Grčka, Albanska i Kiparska pravoslavna crkva. Julijanski su zadržale Antiohijska, Jerusalimska, Ruska, Gruzijska i Srpska pravoslavna crkva.
Dakle nijedna pravoslavna crkva nije prešla na gregorijanski, već su prihvatile novi julijanski Milankovićev kalendar. Ova dva kalendara za sada se preklapaju i biće podudarni sve do 2800. godine, koja je po gregorijanskom prestupna, a po Milankovićem nije. Ako bi ostala u upotrebi sva tri kalendara tada bismo imali tri Božića i tri Nove godine. Božić bi bio 25. decembra za katolike, 26. decembra za pravoslavce koji su prihvatili Milankovićev i 13. januara za pravoslavce koji još koriste julijanski kalendar. Nova godina bi bila 1, 2. i 19. januara.
Razlika između julijanskog i gregorijanskog kalendara danas je 13 dana, i raste. Ukoliko srpska pravoslavna crkva nastavi da vreme računa po starom julijanskom, Božić će 2.100. godine biti 8. januara. Crkva je imala priliku da poništi razliku prihvatanjem Milankovićevog kalendara, koji je sama naručila.
„Pravoslavni nisu hteli da prihvate tu korekciju koja je nastala na Zapadu i koja je tamo bila opšteprihvaćena, kasnije i od drugih država na istoku, a opet je postojala svest o tome da kalendar nije ujednačen i onda se javila potreba da i mi napravimo neko ujednačavanje kalendara i negde je Milanković kao najveći naučnika tada i poznavalac kretanja nebeskih tela bio pogodna ličnost da taj poduhvat preduzme“, objasnio je ranije dr Zoran Devrnja sa Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta.
Stav Srpske crkve
Kalendara koji u sekundi prati krug zemlje oko sunca nema, ali je Milankovićev najprecizniji. Kasni tek nešto više od 2 sekunde na godišnjem nivou.
„Naša crkva zaista ima jedan saboran pristup odlučivanju u pravoslavnoj crkvi i oduvek je insistirala na konsenzusu svih, na saglasju svih crkava po nekom pitanju. Budući da nije postojala ta saglasnost na kongresu iz 1923. godine onda je naša crkva ostala pri tome da ako ne postoji saglasnost svi ostanemo na starom“, istakao je dr Zoran Devrnja.
U svetu, najviše se koristi gregorijanski kalendar. On je u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca prihvaćen 1919. godine.
Sam Milanković je zabeležio da je Arhijerejski sabor SPC septembra 1923. u Sremskim Karlovcima u principu usvojio novi kalendar. Ali je sprovođenje odloženo za vreme „kada reformisani kalendar prihvate i primene i sve ostale pravoslavne crkve“.
Dakle, Srpska pravoslavna crkva načelno je prihvatila Milankovićev kalendar. Međutim, zauzela je stav da će ga početi primenjivati poslednja. Odnosno, čekaće se da ga počnu primenjivati sve Pomesne Crkve, kako bi se postiglo svepravoslavno jedinstvo.
