Spomen-obeležje blaženopočivšem mitropolitu Amfilohiju, koje je trebalo da bude podignuto na zahtev Opštine Berane, nije dobilo “zeleno svetlo” od strane Ministarstva kulture i medija čije je Rešenje o odbijanju potpisala dr fizijatrije Tamara Vujović.
Uprkos opširnom, detaljno obrazloženom i dokumentovanom Zahtevu koji gotovo do tančina sledi uslove propisane Zakonom o podizanju spomen-obeležja, Ministarstvo kulture i medija u svom tumačenju ne prepoznaje mitropolita Amfilohija kao zaslužnu ličnost u novijoj istoriji Crne Gore. Tako umesto spomenika mitropolitu Amfilohiju, navode iz Eparhije budimljansko-nikšićke, dobili smo monumentalnu figuru birokratske malicioznosti po kojoj će biti upamćeni donosioci ovog Rešenja. Koliko je klimava i porozna argumentacija kojom Ministarstvo kulture i medija pokušava da podupre svoje Rešenje pokazuje pravna analiza koju ćemo ovđe predočiti crnogorskoj javnosti.
Ovo su saopštili iz Eparhije budimljansko nikšićke nakon što je ministarstvo kulture i medija na čijem čelu je Tamara Vujović iz Demokrata, odbilo da da saglasnost za podizanje spomenika Mitropolitu Amfilohiju.
Reagovanje eparhije prenosimo integralno:
Naime, Rješenje kojim se odbija Zahtjev i Dopuna prethodne saglasnosti Vlade je nezakonito, jer ne sadrži dovoljne razloge, a dati razlozi su proizvoljni i kontradiktorni, nažalost, jednim dijelom i maliciozni.
Nesporno je da je zakonski rok od najmanje 20 godina od dana kada je lice umrlo propisan kao objektivni uslov potvrde statusa istaknute ličnosti. Međutim, Zakon u članu 9, stav 3 dozvoljava izuzetak i propisuje da se i prije proteka navedenog objektivnog roka može utvrditi status istaknute ličnosti uz prethodnu saglasnost Vlade. Uvažavajući postulat pravne tradicije i prakse prema kome se izuzeci u pravu usko tumače, ipak je u konkretnom slučaju potpuno izostala savjesna i brižljiva ocjena razloga navedenih u predlogu i njegovoj dopuni, zbog čega se ne može utvrditi na kojim argumentima je fundirano mišljenje Komisije, odnosno, na osnovu kojih činjenica i dokaza je Ministarstvo prihvatilo dato mišljenje i zauzelo a contrario stanovište datim razlozima.
Posebno je nejasno na temelju koje zakonske ili podžakonske norme se opravdanost primjene člana 9, stav 3 Zakona u smislu prethodne saglasnosti Vlade izvodi iz „mišljenja stručne i naučne javnosti“, što ukazuje na sasvim proizvoljno i arbitrarno tumačenje pravnih normi od strane Ministarstva. Naime, nijedan zakonski ili podžakonski propis ne predviđa da se status izuzetne ličnosti u smislu člana 9, stav 3 Zakona potvrđuje isključivo na osnovu mišljenja stručne i naučne javnosti. Napominjemo da se gotovo svakodnevno, ne samo kod nas nego i širom svijeta, stručno, naučno, društveno i politički, preispituje i osporava status mnogih istaknutih ličnosti. To je logična posljedica slobode naučnog istraživanja, kulturnog pluralizma i demokratskog uređenja, pa je prema tome životno i pravno apsurdno insistirati na jednoznačnoj i konsesualnoj „stručnoj i naučnoj“ verifikaciji statusa istaknute ličnosti bez obzira na protok vremena od dana smrti nekog lica. Dodatno, nije uopšte pojašnjeno ko predstavlja stručnu i naučnu javnost čije je mišljenje relevantno za predmetnu saglasnost Vlade.
Saradnik okupatora
Nadalje, citiranje člana 10 Zakona u kontekstu iznalaženja opravdanih razloga za odbijanje Zahtjeva, bez ikakvog činjeničnog koneksiteta sa njegovom sadržinom, u najmanju ruku je pravno skandalozno, a implicitno i zlonamjerno. Da li Ministarstvo insinuira da bi se ličnost i životno djelo blaženopočivšeg mitropolita Amfilohija moglo supsumirati pod neko od prohibitivnih određenja navedenog člana? Navodeći ovaj član u obrazloženju Rješenja, „naše“ Ministarstvo nam poručuje da, ne samo da nećete sada podići spomenik mitropolitu Amfilohiju, nego nećete ni za sto godina, jer Mitropolitov lik i djelo članom 10 ovog Zakona Ministarstvo svrstava u „lice koje je bilo saradnik okupatora, njegovog saveznika ili pomagača, lice koje je zastupalo fašističke, šovinističke ili nacističke ideje i ideologije, lice koje je osuđeno za krivično djelo protiv čovječnosti ili drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom ili je proglašeno ratnim zločincem , lice koje je u istoriji Crne Gore ili u istoriji čovjerčanstva imalo negativnu ulogu“.
U nevjerici i sa krajnjom indignacijom odbacujemo rezon Ministarstva da se u slučaju blaženopočivšeg mitropolita Amfilohija radi o licu koje je na udaru navedenog člana 10.
Takođe, nemoguće je dokučiti racionalni smisao obrazloženja u dijelu pozivanja na crkvene kanone koji se ni logički, ni činjenično ni pravno ne može dovesti u vezu sa predmetnim Zahtjevom. U Zahtjevu i Dopuni iscrpno su prikazana kulturna, društvena, naučna i prosvjetna dostignuća blaženopočivšeg mitropolita Amfilohija, kao i njegove posebne zasluge za opštinu Berane. Narod Crne Gore je svoj odnos prema blaženopočivšem mitropolitu Amfilohiju kao istaknutoj ličnosti iskazao još tokom njegovog pogreba, što je notorna činjenica. Konstatujemo da poštovanje ličnosti i djela mitropolita Amfilohija za ove četiri godine ne samo da se nije umanjilo, već se dodatno raširilo i produbilo, tako da danas o njemu afirmativno govori čak i onaj dio javnosti koja ga je tokom života žestoko osporavao. Štaviše, ukazano je sa relevantnih, iako mitropolitu nenaklonjenih, adresa da je očuvanje građanskog mira u Crnoj Gori u nekim kritičnim trenucima nesumnjiva zasluga i mitropolita Amfilohija.
Valja stoga napomenuti da se iz obrazloženja Ministarstva ne može zaključiti zbog čega je protek vremena od 20 godina u ovom slučaju od naročitog značaja. Tim prije, jer je riječ o javnoj i uticajnoj ličnosti koja je bila predmet kontinuiranog interesovanja, ne samo crnogorske, javnosti poslednje skoro četiri decenije, o kojoj se zna gotovo svaka pa i najmanja pojedinost.
U konačnom, da su mitropoliti cetinjski istaknute ličnosti u životu Crne Gore, predstavlja istorijski potvrđeno pravilo a ne izuzetak, a to pravilo je upravo svojim životom i djelom posvjedočio blaženopočivši mitropolit Amfilohije. Zbog toga je Ministarstvo moralo cijeniti predmetni zahtjev kako u odnosu na konkretnu ličnost, tako i u vezi sa svim okolnostima koje su od značaja za meritornu ocjenu prilikom davanja Saglasnosti Vlade.
