Najčešći uzrok bronhijalne astme je alergija na supstance koje se nalaze u našem okruženju kao što su kućna prašina, polen ili buđ
Bronhijalna astma je heterogena, nezarazna bolest koja se karakteriše hroničnim zapaljenjem disajnih puteva i koja prouzrokuje tipične respiratorne simptome: sviranje i šištanje u grudima, otežano disanje i kašalj, koji variraju tokom vremena i promenljivog su intenziteta.
Kako ističe dr Ljiljana Timotijević, direktorka Gradskog zavoda za plućne bolesti i tuberkulozu u Beogradu, ovi simptomi su udruženi sa varijabilnom opstrukcijom protoka vazduha koja tokom vremena može postati perzistentna. Procenjuje se da pet do deset odsto globalne populacije živi sa ovom bolešću. Najčešći uzrok bronhijalne astme je alergija na supstance koje se nalaze u našem okruženju, kao što su kućna prašina, polen ili buđ. Iako nije uvek jasno zbog čega dolazi do trajnog zapaljenja i preosetljivosti disajnih puteva, zna se da određene osobe imaju genetsku predispoziciju, atopiju, za razvoj bolesti. Ipak, nisu svi oblici astme alergijski, niti sve alergije dovode do astme. Poznato je da neki lekovi, kao acetilsalicilna kiselina, aspirin, mogu izazvati akutni napad astme. Porast atmosferskog zagađenja i loši klimatski uslovi, kao i udisanje duvanskog dima pogoršavaju nealergijsku astmu. Profesionalni faktori koji izazivaju astmu su brojni i sreću se u različitim proizvodnim granama, na primer metala, obrada drveta, plastičnih masa, biljnih prerađevina… Astma izazvana fizičkim naporom se češće javlja tokom trčanja nego plivanja – istakla je dr Timotijević.
Astma se često prvi put javlja u detinjstvu, češće kod dečaka. Atopija i alergije u porodici su najveći faktor rizika za razvoj bolesti.
Nealergijska, profesionalna astma izazvana lekovima ili fizičkim naporom se javlja u kasnijoj životnoj dobi. Takođe, astme koje nisu prepoznate i adekvatno lečene u ranom detinjstvu mogu se javljati u zrelim godinama.
– Dijagnoza se postavlja na osnovu detaljnog razgovara sa pacijentom, kliničkog pregleda pluća sa karakterističnim nalazom, kao i testova plućne funkcije. Najpre se radi spirometrija kojom se meri protok vazduha i kapacitet pluća, kao i praćenje promena parametara plućne funkcije nakon primene bronhodilatatora. Cilj lečenja astme jeste uklanjanje simptoma i uspostavljanje normalne funkcije pluća, kao i smanjenje rizika od pojave teških napada – navodi naša sagovornica.
Ona ističe da lečenje treba bolesniku da omogući normalan život, uključujući i sportske aktivnosti.
– Savremena terapija se bazira na lekovima koji se inhaliraju, takozvane pumpice. Kontrolu zapaljenske, inflamatorne reakcije u disajnim putevima postižemo primenom inhalacionih kortikosteroida. U zavisnosti od težine simptoma, u terapijski režim se uključuju bronhodilatatori, lekovi protiv upale, a biološka terapija kod težih oblika. Pulmolog, osim odabira leka (molekula), mora da izabere najprikladniji uređaj za pacijenta uzimajući u obzir fizičke probleme i veštine pacijenta, da proveri tehniku korišćenja inhalera u svakoj prilici, i ukoliko je potrebno da koriguje greške. Pored farmakološke terapije, potrebna je primena i nefarmakoloških preventivnih mera koje se sastoje u eliminaciji faktora koji pogoršavaju oboljenje, a to su pušenje cigareta, boravak u prašnjavim, vlažnim prostorijama, infekcije, stres. Vežbe disanja i respiratorna rehabilitacija imaju sve veći značaj kod ovih pacijenata – naglašava dr Timotijević.
Simptomi oboljenja su varijabilni, mogu biti izraženiji noću, ili neposredno pre buđenja, u određenim godišnjim dobima, pri izlaganju fizičkom naporu, kontaktu sa alergenima ili u stresnim situacijama. Najčešće se pacijenti žale na uporan, suv kašalj, intenzivniji tokom sna, otežano disanje, sviranje ili pištanje u grudima, osećaj zamora i slabiju toleranciju napora.
– Pacijentima sa blažim oblikom astme primenjujemo terapiju po potrebi, dok oni koji imaju umerenu ili težu formu bolesti zahtevaju svakodnevnu primenu preporučenih terapijskih protokola. Ukoliko izostane saradnja pacijenta, zapaljenska reakcija u disajnim putevima može ugroziti sposobnost disanja, svakodnevnu aktivnost i, mada retko, dovesti do teških komplikacija, pa čak i smrtnog ishoda. Redovna i dosledna svakodnevna terapija, uz izbegavanje poznatih „okidača” pogoršanja bolesti je važna. To samim tim podrazumeva i minimiziranje tegoba, ili njihovo potpuno odsustvo, što znači i život bez tegoba – zaključila je dr Timotijević.
