KNJAŽEVAC – Bogorodičina crkva u Donjoj Kamenici kod Knjaževca jedna je od najvećih misterija srednjovekovne Srbije jer se i danas ne zna pouzdano kada je tačno sagrađena, niti ko je sagradio.
U ovoj crkvi freske su slikane bojom vizantijsko plavo, što je pravi raritet, a u njoj se nalazi i izuzetno retka, možda i jedinstvena freska na kojoj se Sveta Petka naslikana obnažena.
Ana Brdarac Mladenović iz Turističkog info centra u Donjoj Kamenici, koji je deo Turističke organizacije Knjaževac, rekla je Tanjugu da je crkva vrlo specifična po svom izgledu, zbog čega je nazivaju i srpskim Notr damom.
Objašnjava da sa prednje strane imamo romaniku-gotiku, a sa zadnje strane crkva je tipična hrišćanska crkva iz tog doba.
„Vizantijsko plavo retko gde postoji, a može se videti ovde u crkvi. Na spratu crkve postoji izuzetno retka freska Svete Petke obnaženih grudi. Prikazani su ciklusi mučenja Svete Petke, takođe imamo na drugom spratu prikaze iz života Svetog Nikole, a specifično je da su Sveti ratnici Teodor Tiron i Teodor Stratilaca prikazani sa krilima na konjima“, navodi Brdarac.
Ističe da su freske oštećene zbog paganskih verovanja da se može lečiti vid i to tako što se ogrebe materijal sa fresaka sa očiju svetaca.
„Jedina freska bez takvih oštećenja je Tajna večera“, kaže Brdarac i dodaje da je od korone ova crkva postala izuzetno posećena, što ranije nije bilo slučaj.
Brdarac kaže da se je jedna od misterija vezana za crkvu i to što se ne zna pouzdano ko je sagradio – srpski ili bugarski vlastelin.
Ispred crkve se nalazi plato – trg, što je vrlo netipično za planinska sela.
Meštani to mesto nazivaju bair, a na tom mestu zatrpano je 70 grobnica i upravo one možda mogu da daju odgovor na pitanje ko je sagradio crkvu, kaže Brdarac.
Najstariji meštanin Donje Kamenice, devedesetšestogodišnji Prvul Tričković kaže za Tanjug da su svojevremeno komunisti doneli odluku da crkva bude srušena, a da na njenom mestu bude izgrađen zadružni dom.
„Komunisti su doneli oduku da naprave zadružni dom ovde, razmerili su sve, ali je smetala crkva. Naredba je bila da crkva omrkne, a da ne osvane. Međutim jedan od partizana tajno ode u Knjaževac i vrati se u selo sa ceduljom koja je, navodno, bila od pretpostavljenih u Knjaževcu sa natpisom „dom gradite gde znate, a crkvu ne dirajte“ i tako je crkva ostala netaknuta do dan danas“, kaže Prvul.
