Obim međunarodnog transfera glavnog naoružanja u petogodišnjem periodu 2018–2022. bio je za 5,1 posto manji nego u 2013–17. i 3,9 posto veći nego u 2008–2012. Obim transfera od 2018–22. bio je među najvećima od kraja hladnog rata, ali je i dalje bio oko 35 procenata manji negoli od 1978–1982. i 1983–1987. kada je transfer oružja dostigao vrhunac. Nabavke oružja od strane država, često od stranih dobavljača, uglavnom su vođene oružanim sukobima i političkim tenzijama.
Tenzije se povećavaju u mnogim regionima iz dana u dan, u Evropi je to konfilkt između Rusije i Ukrajine, u Aziji između Izraela i Palestine, Jermenije i Azerbejdžana, uvek uzavrelo tlo na Bliskom Istoku, u Africi su to konstantne oružane pobune protiv korumpiranih režima itd. Vrlo je verovatno da će u narednim godinama biti više potražnje za glavnim oružjem, od čega će veliki deo biti ispunjen međunarodnim transferima.
Ko su glavni izvoznici oružja?
SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) je identifikovao 63 države kao najveće izvoznike oružja u periodu 2018 – 2022. , ali većina su manji izvoznici. 25 najvećih dobavljača činilo je 98 procenata ukupnog obima izvoza. 5 najvećih dobavljača u tom periodu — Sjedinjene Države, Rusija, Francuska, Kina i Nemačka — činilo je 76 procenata ukupnog obima izvoza.
Od 1950. godine SAD i Rusija (ili Sovjetski Savez pre 1992. godine) su stalno bili daleko najveći dobavljači. Međutim, 2018-22. SAD su konsolidovale svoju poziciju najvećeg svetskog dobavljača oružja i jaz između njih i Rusije se povećao. U periodu 2018–2022. američki izvoz sa akcentom na oružje bio je 14 procenata veći nego u 2013–2017. a njegov udeo u ukupnom globalnom izvozu porastao je sa 33 na 40 procenata. Nasuprot tome, ruski izvoz oružja smanjen je za 31 odsto, a njegov udeo u ukupnom globalnom udeo sa 22 na 16 odsto.
Poznati planovi za buduće isporuke snažno ukazuju na to da će se jaz između SAD i Rusije povećati i da u roku od nekoliko godina Rusija možda više neće biti drugi najveći dobavljač velikog naoružanja. Izvoz oružja Francuske, trećeg po veličini dobavljača, porastao je za 44 odsto između 2013-17 i 2018-22, dok je izvoz Kine i Nemačke smanjen za 23, odnosno 35 odsto.
Ko su najveći uvoznici oružja?
SIPRI je identifikovao 167 država kao uvoznike oružja u periodu 2018-22. Pet najvećih uvoznika oružja bili su: Indija, Saudijska Arabija, Katar, Australija i Kina, koje su zajedno činile 36 odsto ukupnog uvoza oružja.
Region koji je primio najveći obim uvoza glavnog oružja u periodu 2018–22. bile su Azija i Okeanija, koje su činile 41 odsto ukupnog globalnog, zatim Bliski istok (31 odsto), Evropa (16 odsto), Amerika (5,8 odsto) i Afrika (5,0 odsto). Između 2013–17. i 2018–2022., povećan je priliv oružja u Evropu (+47 procenata), dok je priliv oružja u Afriku (–40 procenata), Ameriku (–21 procenat), Bliski istok (–8,8 procenata po centu), a Azija i Okeanija (–7,5%) su se smanjile. Mnogi od 167 uvoznika su direktno uključeni u oružane sukobe ili u tenzije sa drugim državama u kojima uvozno glavno oružje igra važnu ulogu. Mnogi izvoznici su direktni akteri ili učesnici barem nekih sukoba i tenzija, što delimično objašnjava zašto su oni voljni da isporuče oružje, čak i kada se čini da je snabdevanje u suprotnosti sa njihovom politikom izvoza oružja.
Finansijska vrednost državnog izvoza oružja
Dok SIPRI podaci o transferima oružja ne predstavljaju njihovu finansijsku vrednost, mnoge države, izvoznice oružja objavljuju brojke o finansijskoj vrednosti svog izvoza oružja. Na osnovu ovih podataka, SIPRI procenjuje da je ukupna vrednost globalne trgovine oružjem bila najmanje 127 milijardi dolara u 2021. godini, dok je ta brojka u 2022. godini premašila marginu od 150 milijardi dolara zbog oružanih sukoba koji se sve više šire našom planetom. Ukupna vrednost trgovine oružjem u 2022. godini iznosila je oko 0,55 odsto ukupne vrednosti svetske međunarodne trgovine 2022. godine, a očekuje se još veći rast do kraja 2023.
