Osim svetiteljevih mošti Gornji manastir je poznat i po brojnim istorijskim događajima.
Na današnji dan 1853. godine, u toku prvog pohoda Omer-paše Latasa na Crnu Goru, vojvoda Mirko Petrović i Novica Cerović sa grupom crnogorskih ratnika utvrdili su se u Ostroškom manastiru da bi sprečili turski udar na Gornji manastir i sačuvali mošti Svetog Vasilija.
U strahu da će ih Turci nadvladati i spaliti mošti svetoga Vasilija, knjaz Danilo tadašnji vladar Crne Gore naredio im je da napuste manastir, ali samo da gledaju da iznesu mošti svetog Vasilija kako ne bi pale u ruke Turcima.
Borba je trajala devet dana
Devetodnevna bitka, poznata i kao ‘devet krvavih dana’, jedna je od najslavnijih bitaka Crne Gore. Odigrala se na širokom prostoru, ali iako brojnija Turska vojska, nadvišena je u junaštvu upravo pod stenama Ostroga gde ju je predvodio knjaz Danilo.
Vojvoda Mirko (otac knjaza Nikole) je, sa svojim snagama, teška srca ustuknuo i napustio dalju odbranu Župskog manastira, pa se povlačio i utvrdio u Ostrogu, gde se 11. januara 1853. godine zatvorio u Gornjem manastiru, sa grupom odabranih boraca, rešenih da poginu ili da odbrane manastir. Zahvaljujući takvoj odlučnosti ova odbrana je data sa takvim poštovanjem kakvo se retko sreće u istoriji ratovanja.
Što su Turci, u talasima, jače navaljivali, u toliko je kod branilaca stepen otpora i hrabrosti sve više rastao. Jedino tako mogli su se neustrašivi branioci Ostroga održati za onih „devet krvavih ostroških dana“. Arhimandrit ostroški, Nikodim Raičević, za svo vreme opsade nalazio se u Gornjem manastiru sa ostalim zatočenicima i monasima, hrabro se držeći i hrabreći ove junake.
Vojvoda Mašo Vrbica, Martinovići, Matanovići i ostali branioci su uspeli da odbrane manastir uz pomoć pristiglih boraca pod vođstvom Pera Tomova, brata Njegoševog, i serdara Mila Martinovića iz Bjelopavlića koju su izvojevali važnu bitku protiv Turaka kod Vražegrmaca. Oni su uspeli da se probiju kroz turske redove i uz pomoć kaluđera preko Čeva i Pješivaca i reke Zete prenesu svečeve mošti na Cetinje.
Arhimandrit Nikodim je svedočio o tzv. „Ostroškim granatama“; da je prilikom bombardovanja manastira vojvoda Krco Petrović Njegoš, golim rukama uhvatio i „vratio“ granatu Turcima, a da je Mirko uspeo da, sav ispečen ugasi fitilje na dve granate koje su uletele u sam manastir. Mošti su sa Cetinja ponovo vraćene u Ostrog kasnije iste godine 6.maja, na praznik Đurđevdan.
