Borislav Pekić, rođen 4. februara 1930. godine u Podgorici, tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji, bio je jedan od najistaknutijih srpskih pisaca i esejista druge polovine 20. veka. Njegova porodica je poreklom iz Crne Gore, ali se tokom njegovog detinjstva preselila u Beograd, gde je Pekić proveo veći deo svog života iako je živeo u nekoliko mesta: Mrkonjić Gradu, Kninu, Cetinju i Bavaništu.
Studije
Studirao je eksperimentalnu psihologiju na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, ali zbog političkih razloga nije završio studije. Njegovo političko angažovanje počelo je rano; 1948. godine bio je uhapšen zbog učešća u studentskim demonstracijama protiv režima Josipa Broza Tita i osuđen na kaznu zatvora. Nakon puštanja na slobodu, posvetio se književnom radu, ostavivši neizbrisiv trag u srpskoj književnosti.
Najpoznatija dela Borislava Pekića
Pekić je poznat po svom bogatom opusu i složenim narativnim strukturama. Njegov prvi roman, „Vreme čuda“, objavljen 1965. godine, bavi se temom čuda u hrišćanstvu i skepticizmom prema njima. Ovaj roman odmah je privukao pažnju kritike i publike, najavljujući dolazak izuzetnog književnog talenta.
Drugi roman, „Hodočašće Arsenija Njegovana“, objavljen 1970. godine, takođe je bio izuzetno uspešan, poznat po svojoj kompleksnoj strukturi i filozofskim promišljanjima. Pekić je kroz priču o Arseniju Njegovanu, ekscentričnom i izolovanom aristokrati, ispričao mnogo dublju priču o društvenim i političkim previranjima svog vremena. On je dobio NIN-ovu nagradu za ovaj roman 1970. godine.
Njegovo najpoznatije delo, „Zlatno runo“, pisano između 1978. i 1986. godine, monumentalni je sedmotomni roman koji se smatra jednim od najvažnijih dela srpske književnosti. Kroz složenu naraciju, Pekić prikazuje sudbine jedne porodice tokom više generacija, ujedno prateći istorijske događaje u Srbiji i svetu. Ova epska saga obuhvata širok spektar tema, od porodičnih odnosa do političkih intriga, čineći je istovremeno duboko ličnom i univerzalnom.
Roman „Kako upokojiti vampira“, objavljen 1977. godine, istražuje teme zla, moralnosti i individualne odgovornosti kroz priču o nemačkom profesoru i bivšem nacisti, dok je „Besnilo“, objavljeno 1983. godine, naučno-fantastični roman smešten na londonski aerodrom „Heathrow“, gde izbija epidemija besnila. Ovaj roman, osim što je napet triler, nosi i dublje društvene i moralne poruke.
Pored Zlatnog runa i Godina koje su pojeli skakavci i ovaj roman je ušao u selekciju deset najboljih romana u srpskoj književnost od 1982. do 1991, po mišljenju čitalaca. I u sledećem objavljenom antropološkom romanu 1999, Pekić je ostao na tragu te negativne, često fantastične utopije (nagrada godine za naučnu fantastiku 1985).
Odabrana dela u 12 knjiga
Krajem 1984. godine, u izdanju „Partizanske knjige“, izašla su Pekićeva Odabrana dela u 12 knjiga, za koja je dobio nagradu Udruženja književnika Srbije. Časopis Književnost dodeljuje mu 1986. „Povelju“ povodom četrdesetogodišnjice izlaženja časopisa. Isto tako, za epos Atlantida (1988), dobija „Goranovu nagradu“.
Godine koje su pojeli skakavci (knjiga prva), prema anketi dva beogradska dnevna lista, proglašena je za najbolju knjigu u 1987. godini. Knjiga je u kraćem vremenskom periodu doživela tri izdanja. Drugi tom pod istim naslovom 1989. dobija nagradu za memoarsku prozu „Miloš Crnjanski“.
Zbirka gotskih priča Novi Jerusalim izdata je 1989. godine. Povelju „Majska rukovanja“ za izuzetne stvaralačke rezultate na polju književnosti i kulture dobija 1990. od doma omladine „Budo Tomović“ iz Podgorice.
Pisma iz tuđine (1987), Nova pisma iz tuđine (1989, nagrada Sent-Andreje „Jaša Ignjatović“) i Poslednja pisma iz tuđine (1991. godišnja nagrada Grafičkog ateljea „Dereta“ za najuspešnije izdanje te godine) spadaju u publicistički domen ovog pisca. Esejistička proza, Sentimentalna povest britanskog carstva, objavljena u izdanju BIGZ-a (1992), doživela je tri izdanja.
Posthumno je dodeljena počasna nagrada izdavača ovom delu 1993. Potom je BIGZ objavio knjigu Vreme reči (razgovori s Pekićem, priredio Božo Koprivica, 1993.), Odmor od istorije (eseji, priredio Radoslav Bratić, 1993), roman Graditelji (1994.) koji je 1995. godine bio BIGZ-ov bestseler, kao i Rađanje Atlantide (komentari, priredila Ljiljana Pekić, 1996.) takođe bestseler ovog izdavača.
Dnevničke zabeleške Skinuto sa trake (izabrao i priredio Predrag Palavestra, 1996), bile su na bestseler listi „Narodne knjige“ 1997. godine. Prvi tom komentara za Zlatno Runo pod naslovom U traganju za Zlatnim Runom (priredila Ljiljana Pekić) štampan je 1997. godine.
Autor je oko 30 dramskih dela za pozorište
Pekić je autor oko 30 dramskih dela za pozorište, radio, televiziju, emitovanih i igranih na našim i stranim radio – televizijskim stanicama i pozorišnim scenama. Između ostalih Generali ili srodstvo po oružju (1972; Nagrada za komediju godine na Sterijinom pozorju u Novom Sadu), 186. stepenik – (1982; Prva nagrada Radio Zagreba).
Povodom Dana Radio televizije Beograd dodeljena mu je 1987. diploma za osvojenu I nagradu na konkursu u kategoriji radio-dramske emisije. Drami Kako zabavljati gospodina Martina dodeljena je prva nagrada na festivalima u Ohridu i Varni (1990). Sledi godišnja nagrada „Knjeginja Milica“ od strane pozorišta u Kruševcu 1991. godine, a novembra 1991. godine dobio je plaketu „Pečat“ Narodnog pozorišta u Beogradu za specijalne zasluge.
Dela su mu prevedena na engleski, nemački, francuski, italijanski, španski, holandski, poljski, češki, slovački, mađarski, rumunski, retoromanski, makedonski, slovenački, albanski.
Dopisni član SANU i član Krunskog saveta
Od 1968. do 1969. bio je član uredništva Književnih novina, takođe učestvuje u uređivanju prvih brojeva obnovljenog opozicionog lista Demokratija, organa Demokratske stranke, čiji je bio jedan od osnivača, potpredsednik i član Glavnog odbora.
Bio je dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1985. godine, član Krunskog saveta, potpredsednik PEN-a. Centar Beograd, član PEN-a Centar London, honorarni komentator srpskohrvatske sekcije Bi-Bi-Sija u Londonu. Bio je član Udruženja književnika Srbije, član Udruženja filmskih i član Udruženja dramskih umetnika Srbije.
Posthumno ga je NJ. K. V. prestolonaslednik Aleksandar odlikovao Kraljevskim ordenom dvoglavog belog orla prvog stepena. Septembra 1997. dodeljena mu je Počasna plaketa od strane „Jugoslovenskog festivala Mojkovačke filmske jeseni“ povodom 50. godišnjice Jugoslovenskog igranog filma.
Borislav Pekić je preminuo 2. jula 1992. godine u Londonu.
