Bajrakli džamija je jedini objekat islamske verske arhitekture koji je opstao do danas u Beogradu. Ova džamija je preživela mnoge promene, ratove, požare i obnove, ali je sačuvala svoj originalni izgled i autentičnost.
Džamija Bajrakli smeštena je u Gospodar Jevremovoj ulici, u centru Starog grada. Pretpostavlja se da je izgrađena u drugoj polovini 17. veka, kao zadužbina turskog vladara sultana Sulejmana II (1687–1691). Ona je bila deo velikog kompleksa koji je obuhvatao medresu (islamsku školu), mekteb (osnovnu školu), imaret (narodnu kuhinju), hanik (karavansaraj) i grobnice. Ovaj kompleks nazivan je Bajrakli, što znači „s benderom“ ili „s zastavom“, zbog zastave koja se viorila na minaretu.
Zanimljivo je da je ova džamija tokom svojeg postojanja imala različite funkcije i namene. Za vreme austrijske vladavine 1717–1739. godine, služila je kao katedralna katolička crkva, posvećena Svetom Josipu. Sa povratkom Turaka 1741. godine obnovljena joj je prvobitna namena. Knez Mihailo Obrenović naložio je 1868. godine obnovu ’Bajrak’ džamije za obavljanje muslimanskih verskih obreda. Između dva svetska rata džamiju je obnavljala i Opština grada Beograda, a 1935. godine prvi put zaštićena Uredbom o zaštiti beogradskih starina.
„Kada su huligani palili našu džamiju i kada je falilo pametnih i mudrih glava, tada je poštovani i hrabri Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović stao ispred razuzdane mase braneći dobro od zla u svima nama“, kazao je Jusufspahić.
(Bajrakli-džamija u Beogradu, 2004) pic.twitter.com/Hq9NM2nYnR
— Nikolina Babović (@nikolinababovic) June 5, 2021
Svi otvori na građevini završavaju se karakterističnim orijentalnim prelomljenim lucima. Sa spoljne severozapadne strane postavljeno je minaret – uska kula kupastog krova, s kružnom terasom pri vrhu, sa koje mujezin poziva vernike na molitvu.
Unutrašnja dekoracija džamije je skromna. Zidovi su nemalterisani, sa retkim stilizovanim floralnim i geometrizovanim motivima i kaligrafskim natpisima stihova iz muslimanske svete knjige Kurana, ispisanih arapskim pismom. Naspram ulaza, u unutrašnjosti džamije nalazi se plitka niša – mihrab, postavljena u pravcu Meke, u kojoj sveštenik stoji tokom molitve, dok je uzdignuta drvena propovedaonica (minber ili mimbar) postavljena desno od mihraba, u jugozapadnom uglu.
Nad ulazom je drvena galerija (mahfil).Pred ulazom u džamiju je ranije postojao i zasvedeni arkadni trem sa tri manje kupole. U dvorištu se nalazi česma za molitveno umivanje, kao i verska škola (medresa) sa bibliotekom. Zbog svoje važne uloge kao jedinog očuvanog islamskog objekta, kao i reprezentativnosti verske arhitekture i islamske kulture, stavljena je 1946. godine pod zaštitu države kao spomenik kulture, a 1979. godine utvrđena je za kulturno dobro od velikog značaja.
