Sveti slavni i svehvalni ravnoapostolni učitelji slovenski Ćirilo i Metodije, divni su ukaras Crkve Hristove i najpoštovaniji svetitelji među slovenskim narodima jer ostaviše neizbrisiv i blagosloveni trag u pismenosti, ali i dubokoj vernosti Crkvi Hristovoj i ljubavi koju svedočiše.
Braća Ćirilo (Konstantin) rođen u julu 826. godine, a upokojio se 14. februara 869. u Rimu. Metodije je rođen između 816. i 820, a upokojio se 6. aprila 885. godine, obojica su rođena kao pravoslavni Grci u Solunu.
Rođeni su od pobožnih i blagočestivih roditelja Lava i Marije. Otac Lav bio je vizantijski vojni zapovednik. Budući da su rođeni u Solunu, svoju mladost su tu i proveli. Važno je naglasiti da je Solun u to vreme bio okružen Slovenima. Prema istorijskim svedočanstvima Metodije biva postavljen za upravnika jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je njegov brat Ćirilo odgojen na carskom dvoru, nakon završenih filosofskih i teoloških studija postavljen za bibliotekara Hrama Svete Sofije u Carigradu i učitelja filosofije na carigradskoj visokoj školi. Godine 851. Ćirilo postaje član vizantijskog poslanstva arapskom kalifu u Samari.
Sveta braća Ćirilo i Metodije svoju glavnu ulogu odigrali su prilikom poslanja od strane vizantijskog cara i carigradskog patrijarha da propovedaju među Slovenima. Oni su najpre otišli u Centralnu Evropu, na prostore današnje Moravske i Češke, gde je njihova propoved imala velikog uspeha, te je narod počeo masovno da prihvata pravoslavnu veru. Njihova priprema za ovo poslušanje ogledala su u sastavljanju slovenskog pisma i prevođenju bogoslužbenih knjiga, kako bi narod mogao da bogosluži na svom jeziku. Tako Ćirilo najpre sastavlja prvo slovensko pismo glagoljicu.
Opismenjavanje Slovena
Sveti Ćirilo je napisao slovensko pismo, koje danas nazivamo ćirilicom. Za zapadne Slovene sastavio je glagoljicu. Tako od Svetog Ćirila potiču oba pisma i ćirilica i glagoljica. Sveta braća Ćirilo i Metodije su prevodila i bogoslužbene knjige na tadašnji govorni jezik, kao i Sveto pismo. Možemo slobodno reći da su oni postavili osnove slovenske pismenosti i kulture, ubrajajući tu sve slovenske narode: Ruse, Bugare, Srbe, Hrvate, Slovence, Slovake, Čehe i Poljake. Svi su oni zajedno kao Sloveni primili pravoslavnu veru od Svetih Ćirila i Metodija.
U svojoj bogougodnoj misiji imali i dosta iskušenja koja su sa verom prevazilazili, a najveće iskušenje bilo je gonjenje koje su podnosili sa zapada. Jedan od najvećih razloga za njihovo gonjenje i protivljenje njihovom bogougodnom delu bila je poznata trojezična teorija prema kojoj postoje samo tri jezika na kojima se mogu savršavati sveta bogosluženja: jevrejski, grčki i latinski. Kada su Sveti Ćirilo i Metodije prognani iz Češke i Moravske, išli su u Rim radi blagoslova, kod pape, koji je tada, treba naglasiti, bio pravoslavne vere, jer Crkva još uvek nije bila podeljena na Istočnu i Zapadnu. U Rimu se Sveti Ćirilo upokojio, a Sveti Metodije je postavljen za Episkopa panonskog.
Učenici
Njihovo bogougodno delo i misija nisu završeni njihovim upokojenjem. Njihovi verni učenici i naslednici revnosno nastvaljaju rad na polju prevođenja i širenja reči Božje, ali i završavaju tu bogougodnu misiju. Njihovi sveti učenici nazivaju se petočislenici: Kliment, Naum, Angelarije, Sava i Gorazd.
Neizmerni značaj Svete braće Ćirila i Metodija, ali i njihovih učenika, ogleda se u prevođenju bogoslužbenih knjiga, te ih zbog toga himnografija sa posebnom pažnjom veliča i proslavlja nazivajući ih vrednim trudbenicima na polju prevođenja. Tako se u jednom od sjedalnih na jutrenju nabrajaju sva njihova dela, i govori se kako su oni zaslužni što mi danas razumemo reči Evanđelja i bogosluženja, a pre svega reči Evharistije. Himnografija njihovog praznika naziva ih i ravnoapostolnim jerarsima i prosvetiteljima koji slovenskom narodu posejaše seme bogopoznanja i pobožnosti.
