Stevan Stojanović Mokranjac, kompozitor i muzički pedagog, horovođa Beogradskog pevačkog društva, jedan je od osnivača prve „Srpske muzičke škole“ (1899) (Muzička škola „Mokranjac“) i član Srpske kraljevske akademije. Njegovo delo smatra se najznačajnijim u razvoju nacionalne muzike u 19. veku („Rukoveti“, „Primorski napjevi“, „Liturgija“).
Preminuo je 28. septembra 1914. ostavljajući za sobom brojna djela koja su obilježila muzičku istoriju Srbije.
Rođen je kao deveto dijete u porodici, jedno od četvoro koja su preživela porođaj. Mokranjac je gotovo cio svoj vijek proveo „sastavljajući kraj s krajem“. Zbog neizmirenih dugova prilikom dograđivanja sprata na hotelu Evropa, koji je posjedovala njegova porodica, imanje je rasprodato, a Mokranjcu stižu u vojsku tri dukata kao preostalo nasleđe. Popio ih je sa drugovima za jednu noć, kažu, i fotografisao se za uspomenu. Po povratku u Beograd prima pomoć od Beogradskog pjevačkog društva.
Kompozitor, sakupljač srpskih, makedonskih, bugarskih, „stranijeh“ narodnih pjesama, sam odličan pjevač, horovođa nekoliko pjevačkih društava i osnivač mnogih srpskih muzičkih insritucija, Mokranjac je bio samouk na violini.
U drugom razredu gimnazije dobio je violinu i po sluhu je svirao narodne pjesme i igre koje bi čuo. Kada je potom kod beogradskog učitelja Reša počeo da uči violinu, brzo je odustao jer se ovome nije dopalo Mokranjčevo sviranje koje je bilo „isuviše ciganjsko“.
Sastavljajući melodije, zaboravljao je da ide u školu i, iako dobar đak, morao je da napusti šesti razred gimnazije. Završio ga je godinu dana kasnije, a tad je postao i redovni član Beogradskog pjevačkog društva, kao jedini gimnazijalac. Po završetku gimnazije upisuje se na Filozofski fakultet, na prirodno-matematički smjer.
Beogradsko pjevačko društvo, međutim, 1879. godine šalje ga na studije muzike u Minhen. Učio je kod profesora Saksa i Rajnbergera, ali nije završio studije. Po povratku, radi kao horovođa društva Kornelije Stanković i komponuje „Prvo opelo“ i „Prvu rukovet“, koju Kornelije izvodi u proleće 1884. u Narodnom pozorištu, na dobrotvornom koncertu. Iste godine Mokranjac komponuje Drugu rukovet za mješoviti hor i solo.
Posle nastupa mješovitog hora Kornelije, u Sabornoj crkvi, Mokranjac dobija ponudu da nastavi muzičke studije u Rimu. Iz Rima, po odobrenju ministra prosvete, odlazi u Lajpcig, gdje studira kompoziciju kod profesora Jadasona i Rajneka. Po povratku u Beograd postaje profesor muzike u Prvoj beogradskoj gimnaziji i horovođa Beogradskog pjevačkog društva. To će ostati do smrti 1914. godine.
Stevan Stojanović je 1892. godine upoznao Mariju Micu Predić, svoju buduću suprugu. Njoj je posvećena „Peta rukovet,“ izvedena prvo pred kraljem, a potom u Dubrovniku i na Cetinju.
Posle puta u Dubrovnik, Beogradsko pjevačko društvo nastupa u Solunu, Skoplju, Budimu, Pešti, Sofiji, Carigradu, Njemačkoj i Rusiji. Mokranjac dobija izvrsne kritike ne samo od ljubitelja muzike, nego i od najvećih dostojanstvenika — kneževa, careva, kraljeva, sultana.
Nastavnik pjevanja u Bogosloviji Svetog Save postao je 1901. godine. Na obje ove dužnosti, pored vođenja hora u Beogradskom pjevačkom društvu, Mokranjac je ostao do smrti.
Iako smrvljen bolešću i očajanjem što mora da se povuče u Skoplje, jer je Prvi svjetski rat već počeo, Mokranjac je radio do poslednjeg daha. Poslednju pjesmu „Zimski dan“, po tekstu Jove Zmaja, napisao je tri dana pred smrt.
Kažu da su mu i u vozu ka Skoplju, zasijale oči kad bi čuo kakvu cigansku družinu da svira. Dok je boravio u makedonskoj prestonici, na pitanje prijatelja kako je, odgovarao bi „Eto, radim šesnaestu rukovet.“
Svake godine u avgustu, u Negotinu se održavaju Mokranjčevi dani koji okupljaju muzikologe i horove iz cijele zemlje. I kao što je Mokranjac za gostovanje Beogadskog pjevačkog društva birao kompozicije ili kompozitore zemlje u kojoj se nastupa, tako danas ugledni svjetski horovi, kada žele da se oduže našoj publici, izvedu neku od čuvenih Mokranjčevih Rukoveti.
