Razbijanjem Kraljevine Jugoslavije aprila 1941. godine nastupio je jedan od najtežih perioda u istoriji srpskog naroda. Masovnim ubistvima i progonima naročito su bili izloženi Srbi na teritoriji koja je dospela u sastav Nezavisne Države Hrvatske.
Neposredno po proglašenju “uskrsnuća hrvatske države“, hrvatski fašisti pristupili su rešavanju “srpskog pitanja“, koje je, prema njihovoj zamisli, trebalo sprovesti tako da jedna trećina Srba bude pobijena, jedna trećina proterana, a jedna trećina prevedena na rimokatolicizam i pretvorena u Hrvate.
Zatiranje srpskog imena
Jedan od najaktivnijih ustaških pregalaca u tom zločinačkom poduhvatu bio je banjalučki “stožernik“ Viktor Gutić, koji je 26. maja 1941. u Banjaluci najavio da će “svi nepoželjni elementi biti brzo istrebljeni i da ni traga od njih neće ostati“. Po njegovom naređenju, ustaše su početkom maja 1941. ubili banjalučkog vladiku Platona i još 59 viđenijih Srba, a u julu su iz grada proterani skoro svi Srbi. Ustaše su avgusta 1941. srušili Saborni hram Svete Trojice u Banjaluci, koji su nemačke bombe teško oštetile prilikom bombardovanja grada aprila 1941. Inače, u Banjalučkoj eparhiji je tokom Drugog svetskog rata porušeno, zapaljeno, demolirano, oskrnavljeno ili opljačkano oko 100 hramova Srpske pravoslavne crkve.
U cilju zatiranja srpskog imena, hrvatske vlasti su u Banjaluci i Krajini strogo primenjivale odluku da se ne upotrebljavaju izrazi srpsko-pravoslavna crkva i srpsko-pravoslavna vera, već isključivo izrazi grko-istočna crkva i grko-istočna vera.
Osim toga, bila je zabranjena i upotreba ćirilice. Rimokatolička crkva bila je direktno odgovorna za istrebljivanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Rimokatolički sveštenici podsticali su svoje vernike na ubijanje Srba, a nijedan rimokatolički sveštenik za vreme rata (1941–1945) nije javno protestvovao protiv zločina nad srpskim narodom. Rimokatolički sveštenici bili su vrlo prilježni u prevođenju pravoslavnih Srba na rimokatolicizam, a samo u Banjaluci pokatoličeno je oko 1.500 Srba.
Zločini
Najteži zločin na području Banjaluke ustaše su izvršili 7. februara 1942. godine, kad su predvođeni Miroslavom Tomislavom Filipovićem–Majstorovićem “fra Sotonom“, na području rudnika Rakovac i sela: Drakulić, Motike i Šargovac, koristeći isključivo hladno oružje, ubili oko 2.300 Srba, ne štedeći ni žene, niti decu. Inače, na području Banjalučkog sreza bila su ukupno 23 stratišta na kojima su vršeni pogromi Srba. Jedno od njih bilo je selo Beli Potok.
Tog dana u Belom Potoku je pobijeno 54 Srba. Najviše je ubijeno Milinkovića i Adamovića. Ustaše su neke streljali, a neke su zaklali. Ubijeni ljudi su pokopani na mestima gđe su likvidirani.
Četiri meseca nakon pokolja, u Beli Potok su se vratili skoro svi preživeli. Živeli su bedno, jer su Hrvati opljačkali imanje. Do kraja rata vođene su borbe između partizana i ustaša, ustaša i četnika, četnika i partizana.
Svedočanstvo o selu koje je srećom preživelo masakr, možete pročitati OVDE.
Biskup Pihler
Prvi rimokatolički sveštenik koji je javno govorio o pokoljima Srba u Banjaluci i Krajini bio je banjalučki biskup austrijskog porekla Alfred Pihler, koji je u božićnoj poslanici 1963. godine, između ostalog, rekao: ‘
„U ovoj zemlji su u prošlom ratu naša braća pravoslavne vere poginula zato što su pravoslavni. Oni koji su ih ubijali imali su u džepu katolički krsni list. Zvali su se katolici. I ti hrišćani ubijali su druge ljude, takođe hrišćane, zato što nisu Hrvati i katolici. Mi bolno priznajemo ovu strašnu zabludu tih zalutalih ljudi i molimo braću pravoslavne vere da nam oproste kao što je Hrist oprostio svima“.
