Mileva Marić, genijalna srpska naučnica i prva supruga Alberta Ajnštajna poznata je domaćoj javnosti, dok je njen brat gotovo nepoznat srpskoj javnosti iako je bio podjednako genejalan kao starija sestra, što potvrđuje ugled koji se sa njegovim imenom povezuje u naučnim krugovima Rusije.
Milošev odlazak na studije medicine
Miloš Marić je jedan od najvećih srpskih naučnika, rođen je u Rumi 20. aprila 1885. godine, a osnovnu školu je završio u Zagrebu, gde je njegova porodice živela u tom periodu, jer je njegov otac, takođe Miloš Marić, radio kao niži sudski službenik. Njegova majka zvala se Marija Ružić, a druga sestra Zorka Marić.
Nakon završene pravoslavne Gimnazije u Novom Sadu, započeo studije medicine u Klužu, a u navedenoj oblasti se usavršavao u Francuskoj i Švajcarskoj. Tokom boravka u Bernu živeo je u domu Mileve i Alberta Ajnštana upoznajući njihov naučni rad.
Po povratku u Kluž započinje lekarsku praksu, ali ubrzo biva mobilisan u austro-ugarsku vojsku i biva upućen najpre na južni, a zatim severni fron, gde ga je ruska vojska zarobila.
Rad na katedri histologije Moskovskog univerziteta
Budući da je imao lekarsko iskustvo i srpsko poreklo, Miloš je prebačen u vojnu Bolnicu u Moskvi, gde se sprijateljio sa čuvenim revolucionarom belom Kunom, što mu je omogućilo brojne naučne eksperimente.
Posle rata nastavlja sa lekarskom praksom, ali i istraživanjima na katedri histologije Moskovskog univerziteta. Zatim je prešao na katedru histologije Dnjepropetrovskog medicinskog instituta. Iako se nije vratio u Srbiju, prema ruskim izvorima Miloš je vodio prepisku sa sestrama i roditeljima, makar do 1924.god.
Jedan od prvih ljudi koji su stvorili identičnu kopiju ćelije
U dalekoj Rusiji, doktor Miloš Marić iz korena je menjao poznatu medicinu i stvarao istoriju. Čovek koji je pre osam decenija znao da klonira ćeliju sa svojih 45 godina, izabran je 1930. godine za šefa katedre za histologiju na Univerzitetu u Saratovu. Pre njega, katedrom je rukovodio čuveni naučnik B. A. Pavlov.
Ruski genetičari i danas će vam reći da je ime Miloša Marića u njihovoj zemlji neka vrsta naučne svetinje! Upravo on bio je jedan od prvih ljudi koji su uspešno stvorili identičnu kopiju ćelije i još tada, pre više gotovo osam decenija, postavio temelje oblasti medicine koja se danas zove kloniranje.
– Uporedo sa njegovim naučnim interesovanjem u oblastima mitoze i amitoze (indirektne i direktne deobe ćelija), dr Marić je radio pripreme za proučavanje nervnog sistema, ali je Veliki otadžbinski rat prekinuo te radove koji su publikovani tek posle rata i poslužili kao osnova za tri doktorske disertacije – zapisao je ruski naučnik G. A. Kabolov u Saratovu 1986. godine.
Nikada se nije vratio u Srbiju
Marićev puni naučni procvat još jednom je prekinuo rat. Nakon što je Hitler napao Sovjetski Savez 1941. srpski naučnik je pozvan u Crvenu armiju i raspoređen na moskovski front. I tako je sudbina htela da se brat Mileve Marić Ajnštajn, doktor Miloš Marić nikada ne vrati u Srbiju.
Izuzetno narušenog zdravlja preminuo je 1944. godine, ne dočekavši kraj rata. Počiva u Saratovu gde postoji spomen-soba posvećena našem genijalnom sunarodniku kojeg je domovina, eto, zaboravila.
Malo istorijsko društvo iz Novog Sada je jedina svetla tačka u želji da ime i životno delo Miloša Marića u Srbiji ne ode u totalni zaborav, jer uveliko prevode njegove radove sa ruskog na srpski jezik.
