Na sam praznik Vaskrsenja Hristovog, zvanično je osnovana tzv. Kosovsko-albanska pravoslavna mitropolija. Ovim je u suštini stvorena paracrkvena struktura nalik „Kosovskoj pravoslavnoj crkvi”, i to baš slučajno na najveći hrišćanski praznik.
Ovakvi pokušaji prisvajanja i uzurpacije srpskih svetinja na Kosovu i Metohiji nisu novi — oni traju već decenijama.
Koreni otimanja – od Prizrenske lige do komunističkog mraka
Još od Prve prizrenske lige počinju planski procesi zamene stanovništva i naseljavanja Albanaca, nastavljeni u doba komunizma, kada je vladika raško-prizrenski Pavle, kasnije patrijarh srpski, prvi upozoravao na ove opasnosti. On je jasno svedočio o demografskim manipulacijama koje su sprovodili tadašnji komunistički lideri.
Udar na svetinje u ratnim godinama i posle
Tokom ratova devedesetih godina, jedna od glavnih meta bili su srpski manastiri i crkve. Posebno je bolna rana martovski pogrom iz 2004. godine, kada su svetinje širom Kosova napadnute, paljene i rušene. Danas se taj napad nastavlja drugačijim, miroljubivim sredstvima — ali sa istim ciljem: uklanjanje srpskog duhovnog prisustva.
Džufka – lik koji predvodi novi oblik napada
Ceo projekat „nove mitropolije” predvodi kontroverzni Nikola Džufka, koji se predstavlja kao prvi arhiepiskop prištinski, pećki i celog Kosova. Iza njega stoji struktura veterana OVK, a u javnosti je poznat po provalama u hramove Srpske pravoslavne crkve, pljačkama i skrnavljenjima.
Njegovi istupi u medijima, kao i slike ispred Visokih Dečana, dodatno uznemiravaju verujući narod.
On se predstavlja kao neko ko ima bogoslovsko obrazovanje, međutim, upitno je da li je završio i prehrambenu školu u Elbasanu u kojoj je ponavljao završnu godinu. Poznat je kao neko ko ismeva sveštenstvo Albanske pravoslavne crkve, sa kojom je SPC uvek imala bratski odnos pun razumevanja i ljubavi.
Pozivi na „mirne proteste” i zahtevi za iseljenje monaštva
U svom nedavnom govoru, Džufka je pozvao na „mirne proteste”, tražeći iseljavanje monaštva iz, kako on naziva, „albanskih svetinja”. Svoju priču o albanskom identitetu tih prostora on pokušava da potkrepi velikom medijskom podrškom i propagandom, koja ima uticaj na stvaranje kritičnih masa.
Promena identiteta svetinja – slučaj crkve u Rakitnici
Još u novembru prošle godine, Džufka je u selu Rakitnica kod Podujeva nasilno ušao u Crkvu Svete Petke, koju je potom preimenovao u „Crkvu Fana Nolija” i počeo da u njoj služi svoje „liturgije”. Ovaj čin je jasan pokazatelj pokušaja prepisivanja istorije i duhovnog nasleđa.
Prisvajanje kulturne baštine preko turističke ponude
Ako danas pregledate turističke prezentacije samoproglašenog Kosova, videćete da su srpski manastiri — poput Gračanice, Bogorodice Ljeviške, Visokih Dečana i Pećke patrijaršije — predstavljeni kao deo albanske kulturne baštine. Prema ovim navodima, njihovi ktitori su pripadnici neke izmišljene „albanske dinastije Nimani”.
Scenario već viđen u Crnoj Gori i Makedoniji
Ovaj vid društvenog inženjeringa nije nov. Sličan proces prošao je i u Crnoj Gori, kao i u Severnoj Makedoniji, gde su pokušaji odvajanja od srpskog duhovnog identiteta takođe rezultirali formiranjem paracrkvenih struktura. U svim slučajevima, prvo se otima duhovna baština, a potom i kulturni prostor.
Istorijski presedani: Velika Albanija i lažne crkve
Ne treba zaboraviti da je tokom Drugog svetskog rata 1941. godine stvorena Velika Albanija, koja je obuhvatila delove današnje Srbije, Crne Gore i Makedonije. Tada je postojala namera da se sve srpske svetinje u toj zoni stave pod kontrolu tzv. Albanske pravoslavne crkve — što je sprečio episkop Serafim. U isto vreme, u NDH je formirana „Hrvatska pravoslavna crkva”.
Manastiri kao poslednji bedem identiteta
Danas na Kosovu i Metohiji, uprkos uništenim grobljima i zapuštenim crkvama, srpski manastiri ostaju jedini živi svedoci duhovnog i nacionalnog identiteta. Ali ako se ne stane u njihovu odbranu, i oni bi mogli biti ugroženi.
Džufka, koji je ovih dana govorio u prištinskom naselju Ulpijana pred „državnim” vrhom i bivšim pripadnicima OVK, najavljuje donošenje zakona o verskim zajednicama koji bi „regulisali” položaj novoformirane crkve.
Njegova poslednja aktivnost uključivala je osveštavanje spomenika Zahiru Pajazitiju, jednom od komandanata OVK, koga je srpska policija likvidirala 1997. u Vučitrnu. Taj čin govori o dubini ideološke i simboličke poruke koju ova struktura šalje.
Pouka iz makedonskog presedana
Davanjem autokefalnosti Makedonskoj pravoslavnoj crkvi, Srpska pravoslavna crkva je, možda i nevoljno, otvorila vrata sličnim procesima i na drugim teritorijama.
Kao što je u tzv. Makedoniji nestala srpska duhovna baština, tako sada preti opasnost da i Kosovo i Metohija izgube svoje poslednje bedeme.
Sekularni projekti bez duhovne dubine
Jasno je da se ne radi o autentičnim crkvama, već o sekularnim i često politički motivisanim projektima, koji se lažno predstavljaju kao pravoslavne strukture. Njihova upotreba reči „pravoslavna” ne znači ništa kada iza toga ne stoji vekovna liturgijska, duhovna i kanonska istorija.
Poziv na odbranu – duhovnu i državnu
Ako Srpska pravoslavna crkva i država ne zauzmu jasan stav u odbrani naših svetinja i monaštva, veoma lako bi mogli biti svedoci novog talasa napada — ovoga puta u ime lažne vere.
U tom slučaju, ne bi bilo čudno ni da u nekom sutrašnjem podrumu niče „Bošnjačka pravoslavna crkva”, kao što se nacionalni inženjering u regionu sistematski sprovodi već decenijama.
