Ova svetinja na iriškom bregu čuva uspomenu na velikog srpskog slikara Uroša Predića i hilandarsku ikonu Bogorodice Trojeručice. Na zelenim padinama Fruške gore, okružen šumama i vinogradima, dostojanstveno vekovima stoji fruškogorski manastir Grgeteg – jedan od bisera srpske duhovne i kulturne baštine. Ova svetinja na iriškom bregu čuva uspomenu na velikog srpskog slikara Uroša Predića i hilandarsku ikonu Bogorodice Trojeručice.
Čim u Beogradu iz Starog grada pređete reku Savu, zakoračićete u sremsku pitominu. Putujući na sever putniku se u daljini ukazuje plavičasta silueta Fruške gore koja nadvisuje ravnicu. To nekadašnje ostrvo okruženo vodom Panonskog mora sada samuje u nepreglednom prostranstvu oranica. Negde u 15. veku naseljavaju je Srbi koji su, uzmičući pred najezdom Turaka, iz porobljene dedovine poneli uspomene o moćnoj Srbiji u doba Nemanjića ili Lazara.
Te uspomene i predanje sačuvali su u brojnim manastirima koje su podigli na fruškogorskim visovima. Nekada ih je bilo više od 30, sada je ostalo 17. U njima nastavlja da živi ideja o obnovi slavne srednjovekovne srpske države. Ovom prilikom vodimo vas u jedan od njih – manastir Grgeteg, zadužbinu despota Vuk Brankovića (Grgurovića), u narodu poznatog kao Zmaj Ognjeni Vuk. Po predanju on je manastir podigao 1471. godine, kao grobnu crkvu svome ocu Grguru, hilandarskom monahu, sinu Đurđa Brankovića Smederevca. To je porodična loza sa Kosova od ćerke kneza Lazara Mare i zeta mu Vuka Brankovića.
Tokom vekova, kao i većina sremskih manastira, Grgeteg je više puta rušen i obnavljan, čuvajući duh Pravoslavlja i srpske tradicije.
Do manastira, koji se nalazi u istoimenom selu, može se stići starim novosadskim putem ili auto-putem za Novi Sad sa isključenjem za Sremske Karlovce. Put vas vodi Iriškim vencom pored manastira Krušedol, u kojem je sahranjen kralj Milan. Odatle, uzbrdicom, stižemo do manastirskog kompleksa na južnim padinama Fruške gore.
Put u svetinju vodi kroz lepu kapiju, kroz park, pored zidane ograde manastirskog imanja. Na kraju parka nalazi se manastirska suvenirnica. U njoj, pored suvenira, može da se kupi i manastirsko vino, kao i prirodna kozmetika od lekovitog bilja. Manastir je ženski. Monahinje brižljivo neguju duhovni život, ali i održavaju ekonomiju imanja. Crkva je sa svih strana opasana visokim konacima. U dvorište do crkve vodi prolaz u konaku sa istočne strane, odakle dužinom crkve dolazimo do ulaza u hram, koji je posvećen Svetom Nikoli, sa karakterističnim visokim zvonikom.
Unutra ostajemo opčinjeni zidnim slikarstvom, vitražima na prozorima, kopijom ikone Bogorodice Trojeručice i ikonostasom koji krase ikone našeg čuvenog slikara Uroša Predića iz 1902. godine. Neobičnu tišinu u hramu povremeno naruši žagor posetilaca koji su došli da se pomole, obiđu manastir i uživaju u njegovoj lepoti.
Nekada se kod manastira Grgeteg nalazila Kalinova vodica. Poznata je u Austriji i Češkoj grgeteška rakija – manastirska šljivovica – koja se tamo izvozila zbog kvaliteta.
Pri manastiru je 1859. godine radila manastirska škola. Dolaskom Turaka u 15. veku, po predanju, monasi iz Studenice su ikonu „Trojeručica” zavezali za leđa magarca i pustili ga da ide kuda ga ona vodi. Magare je prošlo kroz celu Srbiju i Makedoniju, da bi se zaustavilo kod Svete Gore. Od tada se ova ikona čuva u manastiru Hilandar. Ikona načinjena po ugledu na hilandarsku preneta je sa Svete Gore 2002. godine da bude zaštitnica fruškogorskih manastira. Ona povezuje dve svetinje – Hilandar i Grgeteg – na čudesan način, kao i dve gore – Svetu i Frušku.
Lep izlet do Fruške gore i Grgetega završavamo povratkom preko Iriga auto-putem Zagreb–Beograd. Vožnja kroz sremsku ravnicu, kojim god putem krenuli, traje oko sat i po lagane vožnje. Da ne zaboravim, na tezgama pored puta možete tokom cele godine kupiti kvalitetno domaće voće, povrće, vina, rakije, slatko i džem koje su vredne ruke proizvele. Sada je vreme grožđa, kojeg ima u izobilju po pristupačnim cenama. Nismo odoleli mirišljavom i slatkom „hamburgu”.
