29. aprila 1892. godine, u Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali Srpsku književnu zadrugu. Prvi predsednik bio je Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio njen amblem.
Prva objavljena knjiga u izdanju Srpske književne zadruge bila je „Život i priključenija“ Dositeja Obradovića.
Pravni temelji i ciljevi osnivanja
Osnivači Zadruge su, na dan osnivanja, potpisali Pravila Srpske književne zadruge, njen osnovni i pravni osnivački akt. U Pravilima su, između ostalog, naglasili da se Srpska književna zadruga osniva “u nameri da pomogne pravilnije širenje odabranih dela iz lepe književnosti i iz opšte korisne pouke i tako da stvara knjižnicu za sve redove naroda”.
Zadatak i misija Zadruge
U drugoj tački Pravila stoji da će se Srpska književna zadruga starati:
„da kritički priređuje izdanja starijih i novijih književnika srpskih, da izdaje izabrana dela iz savremene lepe i opšte korisne književnosti, da prednjači izborom u prevođenju i pozajmici iz slovenskih, inostranih i klasičnih književnosti, da uopšte pripomogne širem razviću narodne književnosti, olakšavajući izdavanje i širenje knjiga svima sredstvima koja joj budu na raspoloženju.”
Prvi moderni srpski izdavač
Srpska književna zadruga je u vreme osnivanja bila prvi i pravi moderni izdavač među Srbima. Danas ona predstavlja više nego simbolično ime srpske književnosti i kulture i izdavača koji ima posebno mesto i zadatak u kulturnom prostoru svoga naroda.
Kulturna, nacionalna i društvena misija
Osnovni zadaci Srpske književne zadruge bili su da objavljuje i širi u narod najznačajnija dela starije, narodne i savremene srpske književnosti i nauke, kao i da upoznaje srpske čitaoce sa značajnim ostvarenjima svetske književnosti svih vremena.
Simbol kulturnog jedinstva Srba
Ona je, zahvaljujući svom mnogobrojnom članstvu koje je živelo u nekoliko tadašnjih država, ubrzo postala stožer okupljanja srpskog naroda preko značajnih kulturnih i književnih vrednosti s kojima ga je upoznavala. Stoga je njena misija oduvek bila koliko književna i kulturna, toliko i nacionalna i društvena.
