Naučnici sa Univerziteta Teksas A&M (SAD) približavaju se velikom iskoraku u održivoj gradnji razvojem samoobnovljivog betona koji koristi sintetički lišaj za zatvaranje pukotina.
Proizvodnja betona i cementa jedan je od glavnih izvora emisija ugljen-dioksida u svetu, koji čini najmanje 8% ukupnog globalnog ugljeničnog otiska. Zbog toga se intenzivno traže inovativni načini kako bi se smanjio štetan uticaj ovog ključnog građevinskog materijala.
Dugovečnost betonskih konstrukcija ključna je za smanjenje njihove ekološke štete, a najčešći pristup u tom smeru inspirisan je rimskim građevinskim tehnikama. Rimski akvadukti, stari više od 2000 godina, sačuvani su upravo zahvaljujući česticama kreča koje su se spontano širile unutar betona i zatvarale pukotine pre nego što bi se one proširile i izazvale veća oštećenja.
U novoj studiji, naučnici su se fokusirali na lišaj – složen simbiotski organizam sastavljen od cijanobakterija, gljiva i algi. Cijanobakterije koriste sunčevu svetlost i elemente iz vazduha kao izvor hrane, dok gljive proizvode supstance koje pomažu u zatvaranju pukotina.
Posebno su značajne gljive koje izvlače jonizovani kalcijum iz okoline, podstičući stvaranje kalcijum-karbonata – veoma tvrdog i otpornog materijala koji se nalazi u školjkama i koralima, a koji je bio i ključni sastojak rimske građevinske tehnologije.
U laboratorijskim uslovima, sintetički lišaj uspešno je popunjavao pukotine u betonu koristeći isključivo sunčevu svetlost i vazduh, bez potrebe za dodatnim hranljivim materijama. Ovakav autonomni sistem za popravku ne samo da može znatno produžiti vek trajanja betonskih objekata, već i smanjiti troškove redovnog održavanja i popravki.
Trenutno su u toku testiranja kako bi se utvrdilo da li ovaj sintetički lišaj može delovati i na već postojeće pukotine u starijim betonskim konstrukcijama. Ako se pokaže uspešnim, mogao bi izazvati veliku promenu u građevinskoj industriji i znatno smanjiti negativne uticaje na životnu sredinu.
Ipak, postoje određene prepreke za široku primenu ovog samoobnovljivog betona. Proizvodnja takvog materijala i dalje je znatno skuplja od konvencionalnog betona, a proizvođača je malo. Stručnjaci procenjuju da bi za masovno uvođenje ovakvih tehnologija u građevinarstvu moglo proći još najmanje deset godina.
Kada se ova tehnologija u potpunosti razvije i postane dostupna na tržištu, samoobnovljivi beton sličan onom iz doba Rimskog carstva mogao bi postati ključni element održive gradnje – smanjujući emisije CO₂, troškove održavanja i značajno produžavajući vek trajanja građevina.
