Arheolozi koji vrše iskopavanja na ruševinama drevne Troje otkrili su nove dokaze o nasilnom sukobu iz bronzanog doba, sukobu koji podseća na Homerovu „Ilijadu“, prema kojoj je rat počeo nakon što je Paris oteo Helenu, ženu spartanskog kralja, što je izazvalo opsadu Grka koja je trajala deset godina. Najpoznatija scena iz te priče jeste drveni konj koji su Grci iskoristili da se neprimetno uvuku u grad i unište ga iznutra.
Sada je tim turskih istraživača otkrio veliki broj glinenih projektila i uglačanog rečnog kamenja za praćke, iskopanih neposredno ispred onoga što su nekada bile palate, zajedno sa vrhovima strela, spaljenim građevinama i ljudskim kosturima sahranjenim u žurbi.
Stručnjaci kažu da ti tragovi zajedno oslikavaju jezivu sliku borbe izbliza i iznenadnog, katastrofalnog pada – baš kao što su to opisivali antički Grci.
„Ova koncentracija kamenja za praćke na tako malom prostoru ukazuje na žestoke borbe – ili očajničku odbranu ili opšti napad“, kaže profesor Rustem Aslan sa Univerziteta Čanakale Onsekiz Mart, koji vodi iskopavanja.
Kamenje za praćke, uglačano do aerodinamične savršenosti, bilo je jedno od najsmrtonosnijih oružja bronzanog doba – sposobno da razbije lobanju kada se ispali iz kožnih praćki.
Projektili pronađeni na lokaciji datiraju iz perioda pre oko 3.200 do 3.600 godina, što se tačno poklapa sa vremenom za koje se veruje da se dogodio Trojanski rat – oko 1184. godine p.n.e. prema grčkim istoričarima.
Tokom vekova, naučnici su Homerovu Ilijadu odbacivali kao čistu mitologiju – poetsku fantaziju o sukobu zbog Helene, „lica koje je pokrenulo hiljadu brodova“, i drvenom konju koji je prevario ceo grad.
Ali novi nalazi ukazuju na to da je možda zaista postojao stvaran rat iza legende. Letnja iskopavanja ove godine, deo projekta „Zaveštanje za budućnost“ koji podržava Ministarstvo kulture i turizma Turske, fokusirala su se na palatu, pijacu i odbrambene zidove Troje – snažno utvrđenog grada koji je u hetitskim tekstovima bio poznat kao Vilusa.
Tamo su arheolozi otkrili kolekciju ratnih artefakata: alatke od kostiju, šiljatu iglu („biz“) korišćenu za bušenje kožnog oklopa, pa čak i zglobnu kost verovatno korišćenu kao kockicu za igru – nagoveštaj svakodnevice vojnika koji su čekali bitku.
Međutim, najšokantniji deo otkrića je područje koje je pretrpelo veliku nasilnu i iznenadnu štetu, prvi put otkriveno 2024. godine, a sada dodatno prošireno. U njemu se nalaze izgorele ruševine, polomljeno oružje i ljudski ostaci sahranjeni u žurbi – znaci iznenadnog i brutalnog napada, a ne postepenog propadanja.
Otkriveni predmeti, u kombinaciji sa vrhovima strela pronađenim u ranijim iskopavanjima, snažno ukazuju na borbe iz blizine u tom delu grada – verovatno bojište na kom su se branioci borili do poslednjeg daha. To se poklapa i sa antičkim tekstovima.
I Herodot i Eratosten, grčki istoričari koji su pisali vekovima kasnije, tvrdili su da je Trojanski rat bio stvaran događaj, dok je rimski pesnik Vergilije ovekovečio njegov ishod u Eneidi, opisujući preživele koji beže iz zapaljenog grada.
Drevna Troja nije bila zabit. Njena lokacija blizu Dardanela činila ju je ključnim trgovinskim čvorištem između Evrope i Azije, bogatim robom i strateški pozicioniranim za kontrolu pomorskih prolaza.
Grad je imao kamene kule, duge zidine i složenu urbanističku strukturu, što ga je činilo cenjenom i dobro branjenom metom.
Moderni arheolozi istražuju ovu lokaciju još od 1870-ih, ali pažnja je sada usmerena na vrlo specifičan period: od 1500. do 1200. godine p.n.e. – doba koje se najčešće povezuje sa Ilijadom.
Stručnjaci se u velikoj meri slažu da je Troja zaista postojala, ali sada mnogi veruju i da je zaista doživela rat tokom kolapsa bronzanog doba – vremena kada su se carstva širom Mediterana rušila usled invazija, pobuna i masovnih migracija.
